تحلیل البعد الحسی- الادراکی للخطاب فی خطبة التحکیم ونقد الترجمات المتوفرة لهذه الخطبة (استادولی، جعفری ودشتی نموذجًا)

نشانه معناشناسی یکی از مباحث نو در نقد ادبی است که در تجزیه و تحلیل انواع متون و فهم چگونگی تولید و دریافت معنا کاربرد بسیاری دارد. امروزه نشانه معناشناسی حوزه‌هایی فراتر از نشانه‌شناسی کلاسیک و ساخت‌گرا را در برمی‌گیرد. در این دانش نو، ثبوت معنایی و انجماد نشانه‌ها جای خود را به نشانه‌های سیال، متکثر و پویا می‌دهند متن نهج‌البلاغه والاترین گزینه ادبی از گفتمان امام علی (ع) است که بر سطوح مختلف و با ساختارهای زبانی متفاوت شکل گرفته است. این خطبه علیرغم حجم کوتاه آن اما به دلیل به دارا بودن عناصر زبانی و ادبی و نیز برخورداری از لایه‌های مفهومی و موقعیت خاص آن، قابلیت این را دارد تا با رویکرد نشانه معناشناسی و در بعد حسی ادراکی گفتمان بررسی شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، چگونگی شکل‌گیری نظام گفتمانی در خطبه حکمیت بر پایه حواس به کمک بُعد حسی‌– ادراکی، بررسی و نشان داده شد چگونه حواس مبنای اصلی شکل‌گیری گفتمان می‌شود، سپس این بعد از گفتمان در ترجمه‌های استادولی، جعفری و دشتی ارزیابی شد تا صحت و نقص ترجمۀ نشانه‌ معناهای حسی در دالان ترجمه مذکور برای رسیدن به راهروی معنایی، مشخص شود. گفتمان حاکم در این خطبه از نوع گفتمان‌های رایج، سطح آگاهی و عمل مردم و گروهای موافق و مخالف نظامی سیاسی است که گفتمان انتقادی نامیده می‌شود. برخی از نشانه‌های معنایی این خطبه به عنوان دال مرکزی و گلوگاه اصلی گفتمان به شمار می‌رود و سایر نشانه‌ها به عنوان دال‌های شناور حول این نشانه‌ها می‌چرخند.