انعکاس القصائد فی نهج‌البلاغه على اساس منهج نظریه التناص

یعرف «التناص» فی اللغه العربیه بالفاظ الآخری منها «النصوصیه» و«التناصیه» و«تداخل النصوص» وباللغه الانجلیزیه «intertextuality» ویعتبر التناص طریقه لفهم النصوص بدقه اکبر حیث یتم دراسه العلاقات بین النصوص فی هذا النهج ویسعی ان یذکر لنا بان کل نص وکل راوی یاثر بنصوص ورواه آخرین من الماضی او الحاضر ویستفاد بوعی او بغیر وعی من کلماتهم وافکارهم. فی نهج‌البلاغه، یقتبس الامام علی (ع) احیانًا کلمات وعبارات من نصوص قدیمه ای القرآن، الاحادیث النبویه، الامثال والقصائد العربیه) او یذکر محتواها وموضوعاتها فی کلماته. هناک 1٥ بیتًا و ٤ مصاریع شعریه فی نص نهج‌البلاغه التی اخذ الامام علی (ع) عددا کبیرا منها من الآخرین والتی تصور نهج التناص فی نهج‌البلاغه. ننوی فی هذه المقاله فحص هذه القصائد من منظور روابط التناص الموجوده بین النصوص والاجابه على هذا السوال، ما هو التناص الذی یجد بین القصائد العربیه فی نهج‌البلاغه؟ وثانیًا، ما اثر استخدام هذه الطریقه فی فهم کلمات الامام علی (ع)؟ لذلک، اولًّا، نسعی من خلال استخدام المنهج الوصفی التحلیلی، استخراج جمیع القصائد التی لم یکن الامام علی (ع) من یکتبها، ومن خلال فحص الخلفیه والمعنى لتلک القصائد، نسعی ان ندرک ارتباط تلک القصائد بکلمات الامام علی (ع) تظهر عملیات التناص فی هذه الدراسه ان اکثر اشکال التناص فی نهج‌البلاغه هی التناص اللفظی من نوع النفی الجزئی وفی المرتبه التالیه هی التناص اللفظی من نوع النفی الموازی. وبناءً على ذلک الامام علی (ع) فی معظم حالات التناص لقد استخدم کلمات قصائد الشعراء الآخرین فی خطابه، ولکن انشا نوعًا من الحل الوسط اللفظی والدلالی بین المعنى الذی یقصده المتحدث الرئیسی ولکن تم استخدام هذا القصائد بطریقه لا یعرف المخاطب ان هذه القسم من القصیده من شخص آخر، فلا یمکنه التعرف على کیفیه دمج بنیه القصیده فی النص والکلام، وهذه الفئه هی واحده من اجمل کلمات الامام علی (ع) فی نهج‌البلاغه.

Reflection of poems in Nahj alBalagha with Intertextual Theory Approach

Intertextuality is translated into Arabic as Altnas, Alnswsyah, Altnasyah and tdakhl alnsws, and in English the term intertextuality is translated into Persian meaning Interference texts together. Intertextuality is a method to understanding more accurately the texts to survey the relation between them. It states every text or speaker is affected by other texts or speakers in past or synchronic and has been benefited from their words or thoughts consciously or unconsciously. Imam Ali (AS) sometimes used in Nahj alBalaghah some words or expressions from past texts (including Quran, prophetic traditions, Arabic poems and proverbs) in his sermons, letters and short sentences. By using the above method and to understanding more accurately the speech of Imam Ali (AS), we should determine the relation between these texts and the speech of Imam Ali (AS) In the text of NahjulBalaghah 15 verses and 4 poetic verses it is stated that Imam (as) has obtained a considerable number of them from others which are of interest to intertextuality. In this article we try to survey these poems in aspect of intertextuality relations to answer these questions: At first which kind of the intertextuality of Arabic poems in Nahj alBalaghah is? And second what is the effect of using this method to understanding Imam Ali (AS) traditions? According to this, firstly by using descriptive and inferential methods we find whole the poems that Imam Ali (AS) wasn’t the first speaker of them. Then by surveying the history and the meaning of the poems, we determine its relation with the speech of Imam Ali (AS).The results of using intertextuality are determining the kind of relation between the speech of Imam and the famous Arabic poems. Using the intertextuality in this article shows that the most kind of poems intertextuality in Nahj alBalaghah is verbal intertextuality from obligatory type. Imam Ali (AS) has said the main content of poems in his speech, but he has moderated the main intention of first speaker with his speech and this is one of the beauties of the word of Imam Ali (as) in Nahj alBalagha.