به کارگیری روش اصلاح‌شده «حذف‌فرضی» در ایجاد اشتغال بخش های مختلف اقتصاد ایران

به کارگیری روش سنتی در سنجش عملکرد توان اشتغالزایی بخش‌های اقتصادی دچار نارسایی است و نتایج آن نمی‌تواند اطلاعات مفیدی برای تصمیم‌گیری در اختیار سیاستگذاران بازار کار قرار دهد. برای رفع این نارسایی، «ملر و مارفان»، روش «حذف‌فرضی» را پیشنهاد می‌کنند. روش مذکور نیز همانند روش سنتی، مبادلات واسطه‌ای را اساس سنجش توان اشتغالزایی قرار می‌دهد که به نظر، شرط لازم است ولی کافی نیست. در این مقاله، نشان داده شده که شرط لازم و کافی در سیاستگذاری و برنامه‌ریزی اشتغال بخشی، مستلزم در نظر گرفتن همزمان اندازه واقعی تقاضای نهایی بخشها و مبادلات واسطه‌ای بین بخشی است. این مساله به رغم به کارگیری روش حذف فرضی، مورد توجه پژوهشگران در ایران قرار نگرفته است. روش پیشنهادی مقاله، هر دو شرط را تامین می‌کند. هر سه روش سنتی، حذف فرضی ملر و مارفان و پیشنهادی، مبنای محاسبه بر اساس جدول دادهستانده سال 1390 ایران حول یک سوال محوری قرار گرفته‌اند. آن سوال این است که «کدامیک از سه روش سنتی، حذف فرضی ملر و مارفان و روش اصلاح‌شده حذف فرضی، تصویر واقع‌بینانه‌تری از اهمیت اشتغالزایی بخش‌ها را در اقتصاد ایران به دست می‌دهد؟». یافته‌های کلی سه روش مذکور عبارتند از: یک) در روش سنتی و ملر و مارفان، بخش کشاورزی نسبت به صنعت در ارجحیت قرار می‌گیرد؛ دو) در روش پیشنهادی، اهمیت بخش صنعت از منظر نفر شغل مستقیم و غیرمستقیم از دست رفته، بیشتر از بخش کشاورزی است. سه) وقتی فقط نفر شغل غیرمستقیم از دست رفته ملاک سنجش اهمیت بخش‌ها در نظر گرفته شود، بخش‌های صنعت، ساختمان و عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، در رتبه‌های اول تا سوم و بخش کشاورزی، در رتبه چهارم قرار می‌گیرد.