تاثیر ژنتیک، نوع ریزنمونه، تنظیم کننده‌‌ رشد گیاهی و بستر کشت بر باززایی درون شیشه‌‌ای رقم‌های تجاری ارکیده فالانوپسیس

ارکیده فالانوپسیس (phalaenopsis)، محبوب ترین جنس‌‌ تیره ثعلب‌‌ها می‌‌باشد که به دلیل داشتن گل‌‌های پروانه‌‌ای شکل و جذاب، بازار پسندی بالایی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر ژنتیک، ریزنمونه، تنظیم کننده‌‌های رشد و بستر کشت بر افزایش درون شیشه‌‌ای ارکیده فالانوپسیس انجام شد. تیمارها شامل چهار تیمار تنظیم کننده رشد بنزیل آدنین (2 و 4 میلی‌‌گرم بر لیتر ba) و ایندول بوتیریک اسید (0.5 و 1 میلی‌‌گرم در لیتر iba)، دو محیط کشت ms و chen، دو ریزنمونه برگ و ساقه، و پنج رقم تجاری فالانوپسیس بود. عوامل مورد بررسی تاثیر معنی‌‌داری بر زمان تشکیل سرآغازه‌‌های برگ و ریشه، ایجاد پداژه‌‌نما، شمار برگ و ریشه داشتند. کمترین زمان لازم برای تشکیل نخستین سرآغازه‌‌های برگ و ریشه، مربوط به رقم‌‌های nottingham و dubrovnik، تیمار 2 میلی‌‌گرم بر لیتر ba ترکیب با ibaبا غلظت‌‌های 0.5 و 1 میلی گرم بر لیتر، و محیط کشت chen بود. زمان تشکیل سرآغازه‌‌های برگ در ریزنمونه‌‌های برگی در مقایسه با ریزنمونه‌‌های ساقه، به‌طور معنی‌‌داری کمتر بود. ریزنمونه‌‌های برگی، پداژه‌‌نمای بیشتری نسبت به ریزنمونه‌‌های ساقه تولید کردند. در رقم nottingham، تیمار ba+iba با نسبت 2 به 1 میلی‌‌گرم بر لیتر و محیط کشت chen بیشترین تاثیر را بر افزایش شمار پداژه‌‌نماها داشتند. افزون بر این، شمار برگ و ریشه در گیاهچه‌‌های تولید شده در شرایط درون شیشه‌‌ای، به‌طور معنی داری زیر تاثیر عوامل مختلف قرار گرفت به‌طوری که گیاهچه‌‌های رقم dubrovnik شمار برگ بیشتری و گیاهچه‌‌های رقم nottingham شمار ریشه بیشتری در مقایسه با سایر رقم‌ها داشتند. بیشترین شمار برگ در تیمار ba با غلظت 2 میلی‌‌گرم در لیتر به همراه iba با غلظت 0.5 میلی‌‌گرم در لیتر به‌دست آمد. در حالی که بیشترین شمار ریشه در تیمار ba+iba با نسبت 2 به 1 میلی‌‌گرم در لیتر وجود داشت. در مقایسه محیط کشت‌ها نیز محیط کشت chenتاثیر بیشتری بر تولید برگ و ریشه داشت. این نتایج نشان داد که موفقیت باززایی رقم‌های مختلف ارکیده فالانوپسیس در شرایط درون شیشه‌‌ای، وابسته به ویژگی‌‌های ژنتیکی، نوع محیط کشت و تیمارهای تنظیم کننده رشد است. رقم nottingham و ریزنمونه‌‌های برگی باززایی بهتری در شرایط درون شیشه‌‌ای داشت. افزایش غلظت تنظیم کننده رشد سیتوکنینی ba از 2 به 4 میلی‌‌گرم بر لیتر، منجر به افزایش زمان مورد نیاز برای تشکیل سرآغازه‌‌های برگ و ریشه، و طولانی تر شدن دوره کشت درون شیشه‌‌ای شد.

Effects of genetic, explant type, plant growth regulator and culture medium on in vitro regeneration of commercial Phalaenopsis orchid cultivars

The Phalaenopsis orchid is the most popular genus of Orchidaceae family with high marketability due to its butterfly shape and attractive flowers. The aim of this study was to investigate the effects of cultivar, explant type, plant growth regulators and culture medium on in vitro propagation of Phalaenopsis orchid. Experiment was conducted using 4 combined treatments of benzyladenine (BA) and indolebutyric acid (IBA) (BA 2 and 4 mg L1 with IBA 0.5 and 1 mg L1), 2 culture media (MS and Chen), 2 types of explants (leaf and stem), and 5 commercial cultivars of Phalaenopsis orchids. The findings revealed that the studied factors had significant effects on leaf and root primordia initiation, number of protocorms, and number of leaves and roots. Among the investigated cultivars, 2 cultivars: Nottingham and Dubrovnik showed earlier leaf and root primordia initiation. Two treatments including BA+IBA (2+0.5 mg L1 and 2+1 mg L1), and Chen culture medium showed faster primordia initiation significantly different from the other treatments. Leaf explants produced more protocorm than stem explants. The highest number of protocorms was belonged to Nottingham cultivar, and the treatment of BA+IBA (2 to 1 mg L1) on Chen culture medium. The number of leaves and roots of in vitro plantlets were significantly affected by various factors so that, Dubrovnik had more leaves and the Nottingham had more roots than the other cultivars. The highest number of leaves was observed in BA+IBA (2+0.5 mg L1) treatment, while the highest number of roots was belonged to BA+IBA (2+1 mg L1) treatment. Comparing the media, Chen medium showed more positive effects on leaf and root number than MS medium. The results of this study indicated that the success of regeneration of Phalaenopsis cultivars in vitro is influenced by the characteristics of the cultivar, medium, and plant growth regulator treatments. Nottingham cultivar and leaf explant showed better regeneration rates in vitro. Increasing the concentration of BA from 2 to 4 mg L1, increased the time required for leaf and root primordia initiation and prolonged the in vitro cultivation period.