معرفی معیار‌های شناسایی درختان مادری بلوط (مطالعه موردی: جنگل‌های پلدختر استان لرستان)

تکثیر از طریق بذر از سرفصل های مهم دانش جنگل‌شناسی است. تولید بذر در بلوط‌ها به‌علت مصرف آن توسط حیوانات و انسان از اهمیت بیشتری برخوردار است. جنگل‌های زاگرس واقع در امتداد سلسله‌ جبال زاگرس در غرب و جنوب ایران پوشیده از گونه‌های مختلف بلوط است و بلوط ایرانی (quercus brantii lindl.) گونه غالب این جنگل‌ها محسوب می‌شود. از آنجایی‌که توان تولید بذر پایه‌های مختلف بلوط به‌دلیل تفاوت در ساختار ژنتیکی و سایر عوامل تاثیرگذار از قبیل رویشگاه و اقلیم متفاوت است، شناسایی درختان مادری با قدرت بذردهی زیاد از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، 30 اصله بلوط ایرانی در بخشی از جنگل‌های پلدختر استان لرستان انتخاب شد و به‌مدت 4 سال (1396-1393) با استفاده از روش شمارش تاجی، تولید بذر آن‌ها مطالعه شد. برای درختان نمونه، ویژگی‌های سالم بودن تنه و تاج، بالغ بودن، تک پایه بودن، دارا بودن حداقل قطر برابر سینه 15 سانتی‌متر و عدم هم‌پوشانی تاج درختان مجاور مورد توجه قرار گرفت و متغیرهای کمی آن‌ها اندازه‌گیری شد. برای شناسایی درختان مادری از دو معیار استفاده شد که عبارت بودند از درختانی که هرساله تولید بذر داشتند و میانگین تولید بذر آن‌ها بیشتر از میانگین تولید بذر توده جنگلی بود. نتایج نشان داد که میانگین تعداد بذر در درختان تحت مطالعه در طی 4 سال 6/ 476 است و کمترین و بیشترین بذر تولید شده به‌ترتیب صفر و 5696 بود. همچنین، فقط یک درخت ویژگی‌های درخت مادری را داشت و به‌عنوان درخت مادری شناسایی شد. نتایج این پژوهش نشان داد که حتی با پایش 3 سال تولید بذر در درختان بلوط ایرانی می‌توان با دقت قابل قبولی درختان مادری را شناسایی کرد. در این مقاله درختان مادری بلوط ایرانی در بخشی از جنگل‌های استان لرستان شناسایی شدند.

Introducing the Criteria for Identification of Good Acorn Producer Oak Trees (Case Study: Poldokhtar Forests, Lorestan Province)

Sexual regeneration is one of the important topics in silviculture that is based on seed production. Seed production is more important in oak, because oak seeds (acorns) are important source of food for animals and human. Zagros forests located along the Zagros mountains in western and southern Iran are covered with different species of oak and Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) is the dominant species of these forests. Since acorn production ability of different oak trees is different due to differences in genetic structure and other influential factors such as site and climate, identification of good acorn producers is very important. In this research, 30 Brant rsquo;s oak trees were selected in a part of Poldokhtar forests in Lorestan province, Iran, and their acorn production were studied during 4 years (20142017) using crown count method. For sample trees, trunk and crown health characteristics, maturity, singlestem, minimum diameter of 15 cm and no touching of adjacent crowns were considered and their quantitative traits were measured. The two criteria were used to identify good acorn producers: trees that produce acorn each year and those that their average acorn production was higher than the average acorn production of the stand. Based on the results, the mean number of acorns of sample trees in 4 years was 476.6 and the lowest and highest acorn produced was zero and 5696, respectively. Also, only one tree had the characteristics of the good acorn producer. The results of this study showed that even with 3 years of acorn production monitoring, good acorn producers in Brant`s oak trees can be identified with acceptable accuracy . In this research, good acorn producers of Brant`s oak were identified in a part of the forests of Lorestan province.