رتبه بندی سطوح پایداری شهری و تبیین ارتباط آن با فرم و ساختار فضایی با استفاده از مدل fanp و رگرسیون؛ نمونه موردی: مناطق 22گانه شهر تهران

کاوشی استنتاجی در ادبیات نظری می‌توان دریافت فرم شهر در مقیاس میانی با دربر گرفتن مولفه‌هایی از قبیل شبکه‌های ارتباطی، سیستم‌های حمل و نقل عمومی، دسترسی‌های پیاده و دوچرخه، استخوان‌بندی فضایی، توزیع فضایی فعالیت‌ها، ریخت‌شناسی مسکن و اندازه سکونتگاه، سیمای طبیعی و غیرفضایی از ابعاد مهم شناخت و تحلیل شهر محسوب می‌شود. از طرف دیگر، با توجه به درهم‌آمیزی مولفه‌های این مفهوم با ابعاد مختلف شهر، نقش آن بر جوانب مختلف پایداری انکارناپذیر خواهدبود؛ به طوری‌که یکی از مهم‌ترین منابع ناپایداری شهرها، فرم و ساختارفضایی شناخته‌شده‌است. مروری منتقدانه بر چارچوب‌های جدیدی که برای بازطراحی مکان‌های شهری در راستای دستیابی به پایداری مطرح شده‌است، حاکی از عدم توافق درخصوص مطلوب‌ترین فرم شهری پایدار است. این مساله تنها با سنجش ارتباط میان شاخص‌های پایداری و فرم شهر در نمونه‌های موردی مختلف قابل‌حل و نتایج آن قابل‌تعمیم است. لذا در پژوهش پیش‌رو، محقق با استفاده از روش پژوهش استقرایی و بهره‌گیری از مدل fanp در محیط نرم‌افزار pyton و همچنین استفاده از نرم‌افزار gis جهت تحلیل داده‌های مکانی و پرسش‌نامه ساکنین(2200 پرسش‌نامه در سطح مناطق شهر تهران) برای شاخص‌های کیفی، به‌دنبال آن است که در وهله اول سطوح پایداری در مناطق 22گانه شهر تهران را ارزیابی و مناطق را نیز از لحاظ شاخص‌های فرم و ساختار فضایی طبقه‌بندی نماید و در مرحله بعد، ارتباط میان فرم شهر و ساختار فضایی با مولفه‌های پایداری درمقیاس مناطق شهر تهران را مورد آزمون قرار دهد. خروجی‌های رگرسیون نشان‌دهنده تاثیرگذاری مستقیم شاخص‌های فرم و ساختار فضایی شهری بر مولفه‌های پایداری در سطح مناطق شهر تهران است.

ranking urban sustainability levels and explaining its relation to form and spatial structure using fanp and regression (case study: 22 regions of tehran)

rapid urban development in recent decades has affected various dimensions of human life. the intensity of this impact, as well as the role of cities in the consumption of natural resources, the production of waste, and the concentration of human activities have made sustainable urban development a key element in the future, and therefore, efforts to understand urban sustainability and its various dimensions continue. with deductive exploration in the theoretical literature, the urban form can be categorized into components such as communication networks, public transportation systems, pedestrian and bicycle access, spatial structure, spatial distribution of activities, housing and settlement size, natural phenomena, and nonfunctional imagery. due to the interdependence of the components of this concept with different dimensions of the city, its role in different aspects of sustainability will be undeniable to the extent that one of the most important sources of instability is the city’s form. a critical review of the new frameworks for urban planning and redevelopment aimed at achieving sustainability points to a disagreement over the most desirable sustainable urban form. this problem can be solved only by the measurement of the relationship between sustainability indicators and urban form in different case samples with different resolving characteristics and their results can be generalized. this study, using inductive research method and fanp in pyton, as well as gis for analyzing spatial data and residents’ questionnaires for quality indicators, aimed to evaluate the sustainability levels in the 22regions of tehran first, and then classify the regions according to the form and spatial structure. finally, the relationship between urban form and spatial structure with sustainability components in the scale of tehran’s regions was measured. regression outputs indicate the direct influence of urban form and urban structure parameters on sustainability components in the regions of tehran.