بررسی رابطه بین دسترسی به خدمات شهری و استرس شهری (نمونه مطالعاتی: ناحیه 8 منطقه 1 شهرداری تهران)

استرس شهری عامل مهم ایجاد بیماری‌های جسمی و روانی در شهرها و دسترسی به خدمات شهری یکی از مسائل بسیار مهم شهرسازی امروز بوده و لازم است برنامه ریزان و طراحان شهری در برنامه‌ها و طرح‌های خود به آنها توجه ویژه داشته باشند. اما با وجود اینکه در سال‌های اخیر مطالعات بسیاری به‌صورت مجزا به بررسی استرس و دسترسی به خدمات شهری پرداخته‌اند، تاکنون هیچ مطالعه‌ای در راستای تبیین رابطه این دو انجام نشده است. به همین منظور این پژوهش با هدف تبیین رابطه استرس شهری و دسترسی به خدمات در ناحیه 8 منطقه 1 شهرداری تهران که براساس نظر متخصصان پراسترس‌ترین ناحیه این منطقه است، انجام شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مقدار ضریب همبستگی بین متغیر مستقل و وابسته 0.790 اس  که نشان‌دهنده همبستگی بالا بین دسترسی به خدمات و استرس شهری است. همچنین ضریب تعیین تعدیل‌شده و یا اصلاح‌شده نشان می‌دهد 61 درصد از کل تغییرات میزان استرس‌زا بودن محیط زندگی افراد وابسته به دسترسی به خدمات شهری در محدوده زندگی آنها است. همچنین با استفاده از ضرایب بتا شاخص‌های دسترسی به فضای سبز، دسترسی به خدمات آموزشی، دسترسی به خدمات مذهبی، دسترسی به خدمات ورزشی، دسترسی به خدمات درمانی و دسترسی به خدمات حمل‌ونقل به ترتیب مهم‌ترین شاخص‌های خدماتی موثر بر استرس شهروندان هستند. همچنین دسترسی به خدمات فضای سبز، خدمات ورزشی و خدمات مذهبی موجب کاهش استرس شهروندان و نزدیکی به خدمات آموزشی، خدمات حمل‌ونقل و خدمات درمانی موجب افزایش استرس شهروندان می‌شود. درنتیجه با ارتقا دسترسی به خدمات فضای سبز، خدمات ورزشی و خدمات مذهبی و توجه ویژه به طراحی و برنامه‌ریزی خدمات آموزشی، خدمات حمل‌ونقل و خدمات درمانی می‌توان استرس شهری را تا حد چشمگیری کاهش داد.

examining the relationship between access to urban services and urban stress (case study: district 8, district 1 of tehran municipality)

urban stress is an important cause of physical and mental diseases in cities and access to urban services is one of the most important issues of today’s urban planning. therefore, urban planners and designers must pay special attention to them in their plans and designs. however, even though many studies have separately addressed urban stress and access to urban services in recent years, no study has been conducted to explain the relationship between the two. for this purpose, the present research was conducted to explain the relationship between urban stress and access to services in district 8 of district 1 in tehran municipality, which is the most stressful district in this region according to experts. the research findings reveal that the value of the correlation coefficient between the independent and dependent variables is 0.790, which indicates a high correlation between access to services and urban stress. moreover, the adjusted or modified coefficient of determination shows that 61% of the total changes are the stressfulness of the living environment of people dependent on access to urban services in their lives. additionally, by using beta coefficients, indicators of access to green space, educational services, religious services, sports services, medical services, and transportation services are respectively the most important service indicators affecting the stress of citizens. also, access to green space services, sports services, and religious services reduces citizens’ stress, while proximity to educational services, transportation services, and medical services increases their stress. as a result, urban stress can be significantly reduced by paying special attention to the design and planning of educational services, transportation services, and medical services, as well as improving access to green space services, sports services, and religious services.