ارزیابی نقش کاربری اراضی بر شکل‌گیری جزیرۀ حرارتی در شهر مراغه

جزیرۀ حرارتی یک متغیر مهم در مطالعات اقلیمی و زیست‌محیطی محسوب می‌شود. امروزه رشد جمعیت و توسعۀ شهرنشینی یکی از عوامل موثر بر افزایش دمای هوا در نواحی شهری است که موجب ایجاد جزیرۀ حرارتی بر روی این مناطق در مقایسه با محیط اطراف می‌شود و اثرات ناشی از آن می تواند نقش اساسی و مهمی در کیفیت هوا و به تبع آن سلامت عمومی ایفا نماید. ازاین‌رو، این پژوهش با استفاده از داده های ماهواره ای لندست به بررسی نقش کاربری اراضی در ایجاد جزایر حرارتی شهرمراغه، طی دوره های زمانی 1984، 1994 و 2020 پرداخته است. نتایج حاصل از رابطۀ دما با کاربری اراضی نشان می دهد که درسال 1986 بیشترین میانگین دما مربوط به اراضی بایر با میزان 43/34 درجۀ سانتی‌گراد و کمترین دما، مربوط به اراضی باغی با میزان 96/25 درجۀ سانتی‌گراد است. در سال 2020 بیشترین میانگین دما مربوط به اراضی بایر با میزان 32/37 سانتی‌گراد و کمترین دما مربوط به اراضی باغی با میزان 47/29 سانتی‌گراد است. همچنین نتایج شاخص خودهمبستگی فضایی نشان می دهد که جزایر حرارتی شهر دارای الگوی خوشه ای درسطح اطمینان 99 درصد در تمام دوره ها است و نتایج حاصل از شاخص لکه های گرم و سرد (hot spot) بیانگر این است که لکه های گرم در مرکز، جنوب شرق و جنوب غرب شهر (اراضی بایر) و لکه های سرد در سطح اطمینان 99 درصد در مناطق جنوبی و شمال شهر (اراضی باغی) استقرار دارد.

spatial and temporal analysis of the thermal islands of maragheh city

the heat island is considered an important variable in climate and environmental studies. today, population growth and urbanization are one of the factors that increase the air temperature in urban areas, which causes the creation of a heat island in these areas compared to the surrounding environment, whose effects can play a fundamental role in air quality and consequently public health. therefore, in this research, the spatial and temporal changes of the thermal islands of maragheh city during the periods of 1984, 1994, and 2020 have been investigated using landsat satellite data. the results of the relationship between temperature and vegetation show that in 1986, the highest average temperature in the area without vegetation was 34.74 degrees celsius and the lowest temperature in the dense vegetation area was 25.11 degrees celsius. in 2020, the highest average temperature for the area without vegetation was 35.15 degrees celsius and the lowest temperature for the dense vegetation area was 28.70 degrees celsius. also, the spatial autocorrelation index shows that the heat islands of the city had a cluster pattern at the 99% confidence level in all periods. moreover, the results obtained from hotspots reveal that hot spots were located in the center, southeast, and northwest of the city, and cold spots were located in the south and north of the city at a confidence level of 99%.