تحلیل عوامل ریخت‌شناسانه‌ی شبکه‌ی دسترسی در ارتقای کارکرد نمادین مساجد محلی (منطقه دو و سه شهر قزوین)

تحلیل ریخت‌شناسی یا ساختار شکل شهر الگوی پخشایش کاربری و نظام دسترسی را تفسیر و فرایند توسعه در سطح خرد یعنی شبکه‌ی درون محلات شهری را سمت‌وسو می‌دهد. تحلیل نظام دسترسی مبتنی بر هم‌خوانی فرم و کارکرد است. به‌ این ‌معنا که نحوه اثرگذاری شکل شبکه بر ارتقای کارکرد مکان‌ها مطلوبیت الگوهای ریخت‌شناسی را مورد‌ارزیابی قرار می‌دهد. در این‌ راستا پژوهش حاضر با هدف تحلیل کیفیت اثرگذاری عوامل ریخت‌شناسانه‌ی نظام دسترسی‌های شهری بر ارتقای کارکرد نمادین مساجد محلی انجام گرفته است. سوال تحقیق آن است که شیوه پیکربندی شبکه‌ی دسترسی چه اثرات مثبت یا منفی بر کارکرد نمادین مساجد محلی دارد. کدام عوامل ریخت‌شناسانه در شبکه‌ی دسترسی محلی بر کارکرد نمادین ابنیه‌ی شاخص (مساجد) موثر است. روش تحقیق شامل ترکیبی از راهبرد کیفی به‌صورت تحلیل و تفسیر اطلاعات کتابخانه‌ای پیرامون شاخص‌های رویکرد ریخت‌شناسی شهری و کیفیات دسترسی و نیز راهبرد کمی/کیفی و نرم‌افزاری برمبنای مطالعه‌ی موردی است که به‌صورت مشاهده و تحلیل با ابزار space syntax و نرم‌افزار تخصصی ucl depthmap جهت بررسی چیدمان فضایی هشت نمونه بافت شهری منتخب و متمایز به‌لحاظ شکلی، درون دو منطقه از شهر قزوین (منطقه 2و3) انجام گرفته است. نوع داده‌ها با توجه به مشاهدات میدانی و تحلیل نرم‌افزاری از دو نوع کمی و کیفی و خروجی تحلیل شامل نقشه‌های شبیه‌سازی و مقادیر عددی است. عوامل ریخت‌شناسانه‌ی شبکه‌ی دسترسی موثر بر ارتقای کارکرد نمادین مساجد محلی از طریق بررسی تطبیقی و روش استدلال منطقی ارزیابی و استنتاج شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که از بین 4 گونه شبکه‌ی دسترسی مورد‌مطالعه‌ی هندسه آزاد، شبکه متراکم و انسداد معابر فرعی متعدد منجر به حداقل مقادیر شاخص‌های نمایانی و درمقابل، هندسه نسبتاً منظم و معابر مستقیم و متوالی منشعب از محور اصلی موجب بالاترین حد خوانایی و نفوذپذیری خواهد بود. همچنین جهت‌گیری و هندسه معابر بافت زمینه و تعداد گذرهای ارتباطی بین میدان و بافت، عامل تعیین‌کننده در مقادیر شاخص‌هاست.

analysis of morphological factors of access network in promoting the symbolic function of local mosques (regions two and three of qazvin city)

morphological analysis or urban shape structure interprets the pattern of land use distribution and access system and directs the development process at the micro level, i.e., the network within urban neighborhoods. access system analysis is based on matching form and function; in other words, the effect of network shape on improving the function of places, evaluates the desirability of morphological patterns. in this regard, the present study aimed to analyze the quality of the effect of morphological factors of the urban access system on promoting the symbolic function of local mosques. the research questions are ‘what are the positive or negative effects of the access network configuration method on the symbolic function of local mosques?’ ‘which morphological factors in the local access network affect the symbolic function of the predominant buildings (mosques)?’ the research method includes a combination of qualitative strategy in the form of analysis and interpretation of library information about the indicators of urban morphological approach and access qualities, as well as quantitative / qualitative strategy and software based. the research is done based on a case study which has been observed and analyzed with space syntax tool and ucl depth map specialized software to investigate the spatial arrangement of eight selected and distinct urban context samples in two regions of qazvin city (region 2 and 3). according to the field observations and software analysis, the type of data is quantitative and qualitative, and the output of the analysis includes simulation maps, and numerical values. the morphological factors of the access network affecting the promotion of the symbolic function of local mosques, have been evaluated and inferred through comparative study, and logical reasoning methods. the results of the research show that among the 4 types of studied access networks, free geometry, dense network and blockage of numerous secondary passages lead to the minimum values of visibility indicators, and on the other hand, relatively regular geometry and straight and consecutive passages branching from the main axis lead to the highest level of readability and permeability. also, the orientation and geometry of the background texture passages, and the number of communication passages between the square and the context are the determining factors in the parameters’ values.