پیمایش عوامل موثر بر تحرک سکونتی از دیدگاه ساکنین مرکز شهر (مطالعۀ موردی: مرکز شهر تهران)

یکی از عوامل پویایی شهر، تحرک سکونتی خانواده‌ها در درون شهر است. این حرکات که به دلایل مختلفی صورت می‌پذیرد، گاهی موجب بروز مشکلات در محلۀ مقصد یا مبدا می‌شود. هدف از این پژوهش، یافتن علل خروج خانواده‌ها از مرکز شهر تهران، از دیدگاه ساکنین آن مناطق است. روش پژوهش، پیمایش یا روش تحقیق زمینۀابی، جامعه آماری ساکنین محله‌های اطراف بازار تهران و روش نمونه‌گیری، خوشه‌ای چندمرحله‌ای است. ابزار اندازه‌گیری پرسش‌نامه‌ای متشکل از 38 سوال و نحوۀ پاسخ دهی به آن طیف لیکرت چهار تایی است. ابزار آماری مورد استفاده در این تحقیق تحلیل عامل r و داده‌های مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه با متخصصان گردآوری شده‌است. بدین صورت که پس از استخراج مفاهیم کلیدی مصاحبه‌ها و تشکیل جدول هدف-محتوا، به منظور پیمایش زمینه‌ای سوالات پرسش‌نامه طراحی و بین 40 نفر به شکل پایلوت اجرا شد. بعد از تحلیل سوالات، 5 سوال حذف شد و در نهایت پرسش‌نامۀ اصلاح‌شده بین 203 نفر از ساکنین توزیع شد. پس از چرخش داده‌ها به کمک ابزار تحلیل عامل r، 12 عامل مشخص شد. پس از حذف عواملی که شامل کمتر از سه سوال بودند، در نهایت 7 عامل شناسایی شد. نتیجۀ تحقیق نشان می‌دهد: ناامنی و معضلات اجتماعی، شکل‌گیری هرم منزلت مکانی در شهر، مشکلات کالبدی و فرسودگی بافت و عدم‌پاسخگو بودن بافت به نیازهای جدیداز مهم‌ترین عوامل تسهیل‌کننده برای خروج و متغیرهای ساخت تصویرذهنی جدید از بافت در ذهن شهروندان، مدیریت مشارکتی و ایجاد کیفیت منحصربه‌فرد در بافت از عوامل بازدارنده در ‌ترک خانواده‌ها است.

downtown residents’ viewpoint on factors affecting residential mobility: a case study on tehran downtown

one of the dynamics of cities is the residential mobility of families within the city. these movements, which occur for a variety of reasons, sometimes cause problems in the destination or origin neighborhood. the purpose of this study is to find the reasons for the relocation of residents from the center of tehran, from the perspective of the residents in those areas and provide a solution to prevent them from leaving. this research is a survey and uses field study. the statistical population includes the residents of the neighborhoods around tehran bazaar selected through multi-stage clustering method. the statistical tool used in this research is factor r analysis and the required data has been collected through library studies and interviews with experts. after analyzing the questions, 5 questions were removed and finally the modified questionnaire was distributed among 203 residents. after rotating the data with the help of factor r analysis tool, 12 factors were identified. after removing the factors with less than three questions, 7 factors were finally identified. the results showed that insecurity and social problems, formation of the pyramid of urban spatial status, physical problems and texture wear and tear, and lack of tissue responsiveness to new needs were the most important factors affecting the mobility of families and creating a new mental image of texture in the citizens’ minds.