بازاندیشی در ساختار فضایی کلان‌شهرها از منظر پراکنش هسته‌های عملکردی (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)

ساختار فضایی شهرها نحوه‌ی استقرار مجموعه‌ای از عناصر کالبدی و عملکردی در ارتباط با محورهای مواصلاتی، فرم شهری و جمعیت می‌باشد. در سیر توسعه‌ی شهرها تغییرات گسترده‌ای در ساختار فضایی آنها رخ داده است که این تغییرات مواقعی به تعادل فضایی بین عملکردهای شهری و جمعیت و مواقعی به قطبی‌شدن و نابرابری فضایی منجر گردیده است. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از تحقیق حاضر ارزیابی ساختار فضایی کلان‌شهر تبریز از منظر پراکنش هسته‌های عملکردی به‌منظور بازاندیشی در توزیع فضایی عملکردهای شهری در مناطق 10گانه متناسب با جمعیت می‌باشد. روش تحقیق در مطالعه‌ی حاضر توصیفیتحلیلی با ماهیت علیهمبستگی می‌باشد که به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات از روش اسنادی و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش‌های مرکز میانگین، بیضی انحراف معیار، تخمین تراکم کرنل، شاخص نزدیک‌ترین همسایه و رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده شده است. قابل ذکر است که در این تحقیق 9 عملکرد مذهبی، آموزشی، تجاری، درمانی، فرهنگی، صنعتی، فضای سبز، تفریحیگردشگری و اداری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که پراکنش فضایی هسته‌های عملکردی به‌جزء عملکردهای صنعتی، تجاری و تفریحیگردشگری دارای ساختار فضایی تک‌هسته‌ای در مرکز شهر می‌باشند. از طرفی همبستگی بین هسته‌های عملکردی و جمعیت کلان‌شهر تبریز بر اساس آزمون رگرسیون فضایی در حد متوسط یعنی 59 درصد بوده است. بدین‌ترتیب عدم تعادل در توزیع هسته‌های عملکردی در کلان‌شهر تبریز نمایان است و مطلوب‌ترین رابطه بین هسته‌های عملکردی با جمعیت نیز مربوط به مناطق 2، 8، 3 و 4 می‌باشد.

Rethinking the Spatial Structure of Metropolises Based on the Distribution of Functional Cores: A Case Study on Tabriz Metropolis in Iran

The spatial structure of cities is how to establish a set of physical and functional elements in relation to transportation axes, urban form and population. In the course of urban development, there have been extensive changes in their spatial structure leading to occasional spatial balances between the urban functions and population, as well as polarization and spatial inequality. Considering the importance of this subject, the purpose of this study is to rethink the spatial structure of Tabriz Metropolis from the perspective of the distribution of functional cores in relation to population in 10 districts. The research method in the present study is descriptiveanalytical with causalcorrelation nature. Documentary technique has been used for data collection and average center, standard deviation ellipse, kernel density estimate, nearest neighbor index and geographical weight regression have been used for analysis. It is noteworthy that in this study, educational, commercial, medical, cultural, industrial, green space, recreationaltourism and administrative functions have been found. The results showed that the spatial distribution of the functional cores had a singlecore spatial structure in the city center, except for the industrial, commercial and recreationaltourist functions. On the other hand, the correlation between the functional cores and the population of Tabriz Metropolis was average (59%) based on the spatial regression test. Thus, it was found that there was an imbalance in the distribution of the functional cores in Tabriz Metropolis and the most optimal correlation between the functional cores of the metropolis and population also belonged to Districts 2, 8, 3 and 4.