سنجش وتبیین عملکرد محدوده‌ها و حریم‌های شهری در کنترل سرریز رشد شهری استان مازندران

تعریف و تعیین محدوده و حریم برای شهرها، ابزار رسمی و قانونی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای کنترل سرریز رشد شهری و نظارت بر ساخت‌وسازها در پیرامون شهرها است. طبق قانون، شهرداری‌ها موظف به استفاده از این ابزار در جهت جلوگیری از ساخت و ساز‌های بی‌رویه در خارج از محدوده‌های شهری هستند، موفقیت عملکرد این ابزار در کنترل، کاهش و هدایت گسترش ساخت و ساز‌های پیراشهری موضوعی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار می‌گیرد. در پژوهش حاضر، تلاش می‌شود داده‌های روند رشد جمعیت نقاط سکونتی واقع در قلمروی محدوده‌ها، حریم‌ها و نواحی خارج از حریم چهار شهر ساری، آمل، بابل، قائمشهر (به‌عنوان نمونه آماری از جامعه شهر‌های استان)، با نظر به تاثیر تصویب محدوده و حریم‏‌های شهری (در قالب تهیه طرح‌های جامع شهری) در آن روندها به دو روش آمار توصیفی و استنباطی بررسی و بدین واسطه موفقیت عملکرد این قلمرو‌های مدیریتی در کنترل سرریز رشد جمعیت پیراشهری نشان داده شود. یافته‌های پژوهش با توجه به نتایج تحلیل توصیفی از مقایسه روند رشد سکونت‌گاه‌های واقع در حریم نسبت به محدوده شهر و پهنه خارج از حریم، مقایسه نرخ رشد قبل و بعد از تعیین حریم در طرح‌های جامع و همین‌طور یافته‌های حاصل از آزمون‌های آماری انجام‌شده نشان می‌دهد عملکرد حریم‌های شهری در کنترل سرریز رشد شهری در نواحی پیراشهری مازندران موفق نبوده است و رشد در حریم، به‌ویژه در سکونت‌گاه‌های با فاصله کمتر از محدوده بعد از تصویب حریم نیز اصولاً کاهش نیافته است.

0Assessment and Explanation of Performance of Urban Growth Boundary (mahdodeh-e-shahri) and Urban Protection Area (harim-e-shahri) on Control of Overspill Growth in Mazandaran

Demarcation of urban growth areas (MahdodeeShahri) and urban protection areas (HarimeShahri) are formal and regulatory tools for policymaking and planning with the aim of controlling urban development and growth spillover beyond the cities. According to the law, municipalities are obligated to prevent illegal and unplanned land developments by using these planning tools. Assessing the function and performance of these tools to control and direct the expansion of peri urban development is the main goal of the current study. In this case, researchers try to figure out the growth trend of city peripheries by considering the approval of urban growth areas and urban protection areas (confirmed by current master plans) and using the population of residential areas located in different territories known as urban growth areas, urban protection areas and outside the protection areas of four main cities in Mazandaran province (Sari, Amol, Babol, Ghaemshahr). Research findings show the incompetency and inability of urban protection areas to control growth spillover in periurban areas of Mazandaran province. Growth in urban protection areas especially in settlements with less distance from urban growth area hasn’t been reduced after adoption of these planning tools.