بررسی و تحلیل عوامل موثر بر پدیدۀ فقر شهری در کلان‌شهر اهواز

مقدمه: فقر و پیامدهای منفی آن توسعه انسانی را محدود می‌کند، به‌طوری‌که فقرا اغلب در سطح نهایی آسیب‌پذیری در برابر نابسامانی‌های بهداشتی و اقتصادی و بلایای طبیعی قرار دارند. اکنون متفکران، سیاست گذاران و مدیران و برنامه ریزان شهری کاملاً آگاه هستند که ریشه اکثر مسائل اجتماعی- فرهنگی در شهرها تمرکز فقر است. علیرغم تلاش‌های دولت‌ها و نهادهای حاکمیتی برای بهبود زندگی ساکنان شهری خود، فقر همچنان پایدارترین معضل اجتماعی- اقتصادی در کلان‌شهرهای ایران است که سهم فقر جهانی در آن‌ها در حال افزایش است. در این میان داشتن مطالعه‌ای جامع در خصوص فقر که در بردارنده تحلیل دقیقی از عوامل ایجابی آن باشد لازم به نظر می‌رسد. به همین منظور پژوهش حاضر باهدف بررسی و سنجش عوامل موثر بر پیدایش پدیده فقر شهری در کلان‌شهر اهواز تدوین شده است.داد داده و روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی- نظری و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، فقر شهری در قالب پنج بُعد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، مدیریتی، کالبدی- زیرساختی و محیطی- جغرافیایی در قالب 36 شاخص بررسی‌شده است. برای سنجش، تحلیل و ارزیابی عوامل موثر بر پدیده فقر شهری در منطقه موردبررسی، از آزمون فریدمن و آزمون های آماری t مستقل در نرم‌افزار spss استفاده شده است. یافته ها: نتایج این پژوهش بیانگر این بوده است، در بٌعد اقتصادی بیش ترین تاثیر را نداشتن شغل و درآمد پایدار با میانگین 4/09، بوده است و در بٌعد اجتماعی- فرهنگی بیش ترین تاثیر را عدم مشارکت زنان در تصمیم‌گیری‌ها، با میانگین 3/08، داشته است و همچنین در بُعد مدیریتی- نهادی بیشترین تاثیرپذیری فقر شهری در کلان‌شهر اهواز از عامل تحریم‌ها، با میانگین 3، تاثیر مثبت و معناداری داشته است. پدیده فقر شهری از دیدگاه شاخص‌های کالبدی و زیرساختی بیشترین تاثیرپذیری را از عامل عدم زیرساخت فعالیت های فرهنگی، حاشیه‌نشینی به ترتیب با میانگین 3/07 و 3 داشته است. آخرین مولفه از عوامل تاثیرگذار بر الگوی فقر شهری که در این تحقیق به آن پرداخته‌شده عوامل محیطی – جغرافیایی است که گویه های موقعیت جنگ تحمیلی و موقعیت خاص منطقه به ترتیب با میانگین 4/05 و 3، بیشترین اثرگذاری را بر وجود پدیده فقر شهری را در کلان‌شهر اهواز داشته است. نتیجه گیری: نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل پرسشنامه نشان می دهد، بخش عمده‌ای از ساکنین شهر اهواز را اقشاری با وضعیت نامناسب اقتصادی تشکیل می‌دهند. همچنین معضل بیکاری و حاشیه‌نشینی در این شهر به‌عنوان یکی از عوامل اصلی ایجاد و گسترش فقر بشمار می‌آید.

investigation and analysis of effective factors on the phenomenon of urban poverty in ahvaz metropolis

introduction: the issue of poverty is not only one of the most important issues in the world, but also one of the most important internal issues and problems of all societies, both rich and poor. urban poverty is a multidimensional phenomenon and urban dwellers suffer due to many deprivations, including lack of access to employment opportunities, lack of adequate housing and infrastructure, lack of social security, and lack of access to health, education, and personal security. in the meantime, it seems necessary to have a comprehensive study on poverty that includes a detailed analysis of its positive factors. for this purpose, the present study has been compiled with the aim of investigating and measuring the factors affecting the emergence of the phenomenon of urban poverty in the metropolis of ahvaz. data and method: this research is applied-theoretical in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature and method. in this study, urban poverty in the form of five dimensions of economic, socio-cultural, managerial, physical infrastructure and environmental-geographical in the form of 36 indicators have been studied. results: the results of this study indicate this, in the economic dimension, the biggest impact was the lack of jobs and stable income with an average of 4/09, in the socio-cultural dimension, the lack of women’’’’s participation in decision-making, with an average of 3/08, had the greatest impact, also, in the managerial-institutional dimension, the most affected urban poverty in the metropolis of ahvaz from the factor of sanctions, with an average of 3, had a positive and significant effect. the phenomenon of urban poverty from the point of view of physical and infrastructural indicators has been most affected by the lack of infrastructure of cultural activities, marginalization with an average of 3.07 and 3, respectively. the last component of the factors affecting the urban poverty pattern that is addressed in this study is environmental-geographical factors the components of the imposed war situation and the special situation of the region with an average of 4.5, and 3, respectively, had the greatest impact on the existence of urban poverty in the metropolis of ahvaz. conclusion: the results of the analysis of the questionnaire show that the majority of residents of ahvaz are in poor economic condition. as well as the problem of unemployment and marginalization in this city, it is considered as one of the main causes of poverty and poverty development.