تحلیل فضایی الگوی فقر شهری با تاکید بر شاخص های اجتماعی و عوامل موثر بر سازمان‌یابی آن، مطالعه موردی: (شهر اردبیل)

تبیین موضوع: روند شهری شدن در کشور‌های در حال توسعه با عدم تعادل های فضایی، قطبی شدن مناطق و گروه های اجتماعی و رشد بی قواره شهری مواجه بوده است. به طوری که ناپایداری بوجود آمده از این رشد ناموزون منجر به شکل گیری گستره های فقر در حوزه های شهری شده است. تحلیل فضایی این گستره ها، میزان محرومیت نواحی مختلف را مشخص کرده و الویت اقدامات برای ارتقای سطح زندگی را معلوم می کند. در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی نابرابری های موجود و نشان دادن الگوی فقر در بلوک های شهری اردبیل با تاکید بر شاخص های اجتماعی طی سال های 1385 تا 1395 و همچنین بررسی عوامل موثر بر سازمان یابی این پدیده می باشد. روش: روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و رویکرد حاکم بر آن تحلیل فضایی می‌باشد. جامعه آماری این تحقیق محدوده قانونی شهر اردبیل  در سال 1385 و 1395 و حجم نمونه نیز تمامی بلوک های آماری سال های مذکور است. برای گردآوری داده‌های تحقیق از اطلاعات موجود در بلوک‌های آماری سال 1385 و 1395 شهر اربیل و پرسشگری از نخبگان دانشگاهی و مدیران شهری استفاده شده است. برای نشان دادن وضعیت فقر اجتماعی از تکنیک خودهمبستگی فضایی با استفاده از تحلیل لکه های داغ در نرم افزار arc/gis استفاده گردیده است. برای تحلیل الگوی پراکنش فقر اجتماعی نیز از از آماره موران و  برای تحلیل داده های بخش دوم پژوهش(شناسایی عوامل تاثیرگذار بر گسترش و سازمان‌یابی فضایی پهنه‌های فقر اجتماعی) نیز مدل تحلیل معادلات ساختاری در نرم‌افزار amos استفاده شده است. یافته‎ ها: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از بین 5142 بلوک شهری در شهر اردبیل در سال 1385، حدود 53 درصد در وضعیت خیلی محروم و محروم، 26 درصد در وضعیت متوسط و حدود 21 درصد در وضعیت برخوردار و کاملا برخوردار قرار داشتند. در سال 1395 نیز این درصدها به ترتیب 46، 22، 32 در بین 6439 بلوک شهری می باشد و این امر نیز نشان دهنده این می‌باشد که بلوک‌های شهری اردبیل از لحاظ شاخص های اجتماعی در سال 1395 نسبت به سال 1385 در وضعیت بهتری قرار دارند. نتایج: با توجه به گسترش پدیده‌ی فقر شهری در شهر اردبیل  طی دهه‌های گذشته، توانمندسازی اقشار کم‌درآمد و فقیر شهر در این شهر بایستی با دیدگاه چندبعدی (و عدم توجه صرف به ابعاد کالبدی) صورت پذیرد. در این راستا، نقش تسهیل‌گر نظام مدیریتی شهر و تحقق برنامه‌ریزی پایین به بالا و رویکرد مشارکتی ضروری می‌باشد.

Spatial analysis of urban poverty model with emphasis on social indicators and factors affecting its organization, a case study: Ardabil City

Objective: The trend of urbanization in developing countries has been faced with spatial imbalances, polarization of regions and social groups, and unstable urban growth. As the instability caused by this uneven growth has led to the formation of areas of poverty in urban areas. Spatial analysis of these areas determines the extent of deprivation in different areas and prioritizes measures to improve living standards. In this regard, the purpose of this study is to investigate the existing inequalities and show the pattern of poverty in Ardabil urban blocks with emphasis on social indicators during the years 2006 to 2016 and also to investigate the factors affecting the organization of this phenomenon.Methods: The research method is spatial analysis in terms of applied purpose and approach. The statistical population of this research is the legal limits of Ardabil in 2006 and 2016 and the sample size is all the statistical blocks of the mentioned years. In order to collect research data, the information available in the statistical blocks of 2006 and 2016 in Erbil and a questionnaire of academic elites and city managers have been used. To show the situation of social poverty, spatial autocorrelation technique was used using hot spot analysis in Arc / GIS software and to analyze the pattern of social poverty distribution, Moran statistic was used. To analyze the data of the second part of the research (identifying the factors affecting the expansion and spatial organization of social poverty zones), the structural equation analysis model in AMOS software has been usedResults: Based on the obtained results, out of 5142 urban blocks in Ardabil in 2006, about 53% were in a very deprived and deprived condition, 26% were in a moderate condition and about 21% were in a well-off condition. In 2016, these percentages are 46, 22, 32 among 6439 urban blocks, respectively, and this also shows that Ardabil urban blocks in terms of social indicators in 2016 compared to 2006 they are in a better situation.Conclusion: Due to the spread of urban poverty in Ardabil over the past decades, empowerment of low-income and poor in the city should be done with a multidimensional perspective (and not just paying attention to the physical dimensions). In this regard, the role of facilitator of the city management system and the realization of bottom-up planning and participatory approach is essential.