الگوسازی پویایی توسعۀ بهینۀ آتی شهری بر پایۀ داده‌های مکانی جهت تحلیل سازگاری زمین (مطالعۀ موردی: شهرکُرد)

تبیین موضوع: مکان‌یابی توسعۀ بهینۀ آتی شهری یکی از پیچیده‌ترین تصمیم‌های جغرافیایی است که در زمرۀ تحلیل سازگاری زمین و در چهارچوب تعیین مکان مطلوب قرار می‌گیرد. این فرآیند قابلیت‌سنجی فیزیکی بستر و تناسب‌های اقتصادی و اجتماعی را ارزیابی می‌کند تا پویای شهری کمترین برخورد با طبیعت و حداقل تنش‌های محیطی را به‌همراه داشته باشد. بنابراین هدف از این پژوهش الگوسازی پویایی توسعۀ بهینۀ آتی شهرکرد بر پایۀ مقایسۀ روش‌های میانگین‌گیری وزنی و تحلیل سلسه مراتبی جهت تحلیل سازگاری زمین است. روش: بدین منظور، ابتدا لایه‌های رقومی ارتفاع، شیب، جهت دامنه، سنگ‌شناسی، فاصله‌از گسل و کانون زلزله، تراکم و فاصله‌از آبراهه، دما، ‌بارش، رطوبت‌نسبی، میانگین سرعت باد، حداکثر سرعت باد غالب، روزهای یخبندان، تراکم و فاصله‌از راه‌ها، فاصله‌از مراکز درمانی، بیمارستان، خدماتی و اداری، آموزش عالی، آموزش ابتدایی و متوسطه، فضای سبز شهری، فضای سبز حفاظت‌شده و کاربری اراضی تهیه شد. سپس برای تعیین وزن نسبی پارامترها، ازطریق مقایسۀ زوجی مبادرت به تحلیل کمّی و ارجحیت‌بندی آن‌ها گردید. درنهایت با تلفیق لایه‌ها برمبنای وزنشان طبق روش‌های میانگین‌گیری وزنی و تحلیل سلسله مراتبی، اقدام به تهیۀ نقشۀ پهنه‌بندی منطقه به لحاظ مناطق دارای معیارهای بهینه جهت گسترش آتی شهرکرد شد. یافته‎ها: نتایج نشان داد که به‌ترتیب وسعتی برابر 128.72 و 184.74 کیلومترمربع (31.6 و 55.22 درصد) از کل منطقه در روش‌های تحلیل سلسله مراتبی و میانگین‌گیری برای توسعۀ آتی شهرکرد تناسب زیاد تا خیلی‌زیاد دارند که گستردگی آنها عمدتاً با بخش‌های مرکزی و شمالی محدوده مطابقت مکانی دارد. نتایج: اگرچه رعایت ترتیب صعودی شاخص ارزیابی دقت از پهنۀ تناسبی خیلی‌کم به خیلی‌زیاد در تحلیل سلسله مراتبی موید نتایج قابل‌قبول آن است، اما به‌دلیل صحت بالای میانگین‌گیری در پیش‌بینی پهنه‌های زیاد و خیلی‌زیاد و همچنین یکنواختی و تمرکز آن‌ها در نقشۀ تناسب ارضی، نتایج به‌نسبت مطلوب‌تری دارد.

Modeling the future optimum dynamics of urban development based on spatial data for land compatibility analysis (Case study: Shahr-e-Kord)

Objective: Site selection of future urban development is one of the most complex geographic decisions that is considered as optimal location determination in the field of land adaptation analysis. This process assesses the physical fitness and socioeconomic and social equilibrium so that urban dynamic has the least impact on nature and minimum environmental tensions. Purpose of this research is to model the future development of Shahr-e-Kord based on comparison of Analytical Hierarchy Process (AHP) and Weighted Mean (WM) methods for analyzing land adaptation. Method: For this purpose, first, digital layers of elevation, slope, aspect, lithology, distance from fault and earthquake focus, density and distance from stream, temperature, precipitation, humidity, wind speed mean, maximum speed of dominant wind and frosty days, density and distance from routes, distance from health centers, hospitals, services and offices, higher education, elementary and secondary education, protected area, urban green space, and land use type were prepared. Then, to determine the relative weight of the parameters, they were analyzed using quantitative analysis and prioritized by pairwise comparison. Finally, by combining the layers based on their weights, using AHP and WM methods, they prepared a zoning map of the region. Results:Results showed that area of 128.72 and 184.74 km2 (31.6 and 55.22%) of the total study area, respectively, in AHP and WM methods has high to very high suitable for future development of Shahr-e-Kord. These zones are extending substantially to the central and northern parts of study area. Conclusion: Although observance of ascending order of accuracy assessment index from very low to very high suitability zones in AHP confirms its results, but the results are reasonably due to the high accuracy of WM in prediction of high and very high suitability zones, as well as uniformity and their concentration in land suitability map.