ارزیابی و تحلیل شاخص های طرد اجتماعی در فضای شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ 12 شهرداری تهران)

تبیین موضوع: یکی از پیچیده ترین پدیده های اجتماعی در شهرهای امروزی، نابرابری است. این نابرابری در فضای شهری منجر به بروز مسائل و مشکلاتی به ویژه در کلانشهرها شده است. یکی از این مسائل و مشکلات طرد اجتماعی برخی از شهروندان در فضای شهری می باشد. هدف از این مقاله بررسی وضعیت فضای شهری از نظر شاخص های طرد اجتماعی است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، بنا بر ماهیت موضوع توصیفی تحلیلی می باشد. ابتدا با استفاده از ابزار پرسشنامه داده های مورد نظر برای شاخص سازی گردآوری شده و سپس برای وزن بندی شاخص های طرد اجتماعی از روش آنتروپی شانون استفاده گردید. پس از آن محله های هدف بر اساس مدل کوپراس رتبه بندی و سطح بندی شده و از طریق نقشه در نرم افزار arcgis تحلیل فضایی می شوند. یافته ها: با توجه به شاخص های طرد اجتماعی از مجموع 13 محله، ساکنان 4 محله منطقه که همگی در بخش شمالی منطقه قرار دارند به خاطر بافت اجتماعی، وضعیت اقتصادی و دسترسی به ساختار قدرت سیاسی، دچار طرد اجتماعی نیستند. در حالی که محله های بازار، امامزاده یحیی، سنگلج و هرندی که بیشترین جمعیت و مساحت را دارند و هسته قدیمی و مرکزی شهر تهران را تشکیل می دهند از نظر ابعاد اجتماعی فرهنگی، اقتصادی ساختاری و سیاسی مدنی دچار طرد اجتماعی شدیدی هستند و 5 محله دیگر منطقه از نظر طرد اجتماعی در وضعیت متوسط قرار دارند نتایج: بررسی و شناخت مفهوم و شاخص های طرد اجتماعی و ارزیابی آن ها در فضای شهری منطقه 12 شهرداری تهران نشان می دهد، با اینکه این منطقه از حیث موقعیت جغرافیایی در قلب شهر تهران واقع شده، اما امکان فراهم آوردن فرصت ها و موقعیت های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی برای تمامی ساکنان خود نیست و برخی از محله های آن فضاهای طرد شده محسوب می شوند.

Evaluation and analysis of social exclusion indicators in urban space (Case study: district 12 of Tehran city)

Objective: One of the most complex social phenomena in today’s cities is inequality. This inequality in urban space has led to problems, especially in metropolitan areas. One of these issues and problems is the social exclusion of some citizens in the urban space. The purpose of this paper is to survey urban space in terms of indicators of social exclusion. Methods: The present paper is applied in terms of purpose and descriptive analytical in terms of method. First, the data were collected using questionnaire tools for indexing and then Shannon entropy method was used to weight social exclusion indices. The target neighborhoods are then ranked and leveled based on the Coopers model and analyzed spatially through a map in ArcGIS. Results:According to the indicators of social exclusion from a total of 13 neighborhoods, the residents of 4 neighborhoods, all of which are located in the northern part of the region, do not suffer from social exclusion due to their social context, economic situation and access to political power structure. While the neighborhoods of Bazaar, Imamzadeh Yahya, Sangalaj and Harandi, which have the largest population and area and form the old and central core of Tehran, are severely socially excluded in terms of socio cultural, economic structural and political civil dimensions. And the other 5 neighborhoods are in a moderate situation in terms of social exclusion. Conclusion: A study and recognition of the concept and indicators of social exclusion and their evaluation in the urban space of District 12 of Tehran Municipality shows that although this area is located in the heart of Tehran in terms of geographical location, But it is not possible to provide social, political and economic opportunities for all its inhabitantsAnd some of its neighborhoods are considered isolated spacesAnd some neighborhoods are considered excluded spaces.