واکاوی طرح های توسعۀ شهری جدید با الگوهای نوین برنامه ریزی شهری (مطالعۀ موردی: شهرک خاوران تبریز)

شهرنشینی در ایران از دهۀ 40 به بعد، شدت می گیرد که نتیجۀ آن پیداش طرح های شهری (جامع و تفصیلی) جهت انتظام بخشیدن به توسعه های شهری است. این طرح ها به دلیل نگرش صرفاً کالبدی که به شهرها داشته‌اند از بُعد اجتماعی، اقتصادی، فنی و سازمانی با نارسایی های بسیاری همراه بوده و در مجموع نتواسته اند برای توسعۀ موزون و متناسب شهرها موثر باشند و غالباً نیز، به دلیل بلند مدت بودن و فاقد انعطاف پذیری، در مقابل پویایی شهر نتوانسته اند به اهداف خود دست یابند. ضرورت این امر، استفاده از الگوهای نوین توسعۀ شهری است که در اواخر قرن بیستم در کشورهای اروپایی و آمریکایی به کار گرفته شده و نسبت به طرح های موجود موفقیت بیشتری را نشان می دهند و شهرهای بی روح مدرنیته را به سمت زندگی های محله ای با ساختارهای سنتی پیشین خود سوق می دهند که مقیاس انسانی دارد و سرزندگی و زندگی در این گونه شهرها موج می زند. از این‌ رو باید الگوهای نوین، که بیشتر بر پایۀ توجه به اصول و معیارهای انسان گرایی و منعطف بودن استوار است، به عنوان طرح آلترناتیو استفاده گردد که بیشتر بر مقیاس های کوچک (محلی) با بازۀ زمانی کم تاکید می کنند. هدف این مقاله، بررسی و تحلیل طرح توسعۀ شهرک خاوران با استفاده از مبانی نظری الگوهای نوین توسعۀ شهری از قبیل tnd، tod، رشد هوشمند، واحدهای برنامه ریزی شده و ... است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، توصیفی تحلیلی است. محدودۀ مورد مطالعۀ این تحقیق، شهرک خاوران یکی از شهرک های تازه طراحی شدۀ شهر تبریز است. برای گردآوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده؛ همچنین از نرم افزار arcgis برای تهیۀ نقشه ها استفاده شده است. تحلیل های صورت گرفته، براساس نقشه های ترسیم شدۀ محدوده و گزارش کار طرح بازنگری شهرک خاوران است. نتایج تحقیق نشان می دهد با وجود توسعه و گسترش ادبیات نظری الگوهای نوین برنامه ریزی شهری در کشور، این اصول و مبانی کمتر در طرح های شهری کشور به طور عام و شهرک خاوران تبریز به صورت خاص مد نظر قرار گرفته است.