ارزیابی آسیب پذیری محلاّت شهر جیرفت در مقابلِ سیلاب و ارائۀ راهکارهای حفاظتی

طبق آمار سازمان ملل، سیل و طوفان نسبت به سایر بلایای طبیعی بیشترین خسارات را به سکونتگاه های انسانی وارد آورده اند. کاهش خطرات سیلاب از مهمترین اهداف برنامه ریزی توسعۀ شهری است. شهر جیرفت در نقطۀ اتصال 3 رود هلیل، شور و ملنتی واقع شده است و هر ساله از طغیان رودها آسیب می بیند. هدف تحقیق حاضر، اولویت بندی محلاّت شهر جیرفت به منظور برنامه ریزی برای مدیریت سیلاب است. نوع تحقیق، توصیفی تحلیلی و روش گردآوری داده ها، آمار سازمانی و میدانی است. جامعۀ آماری، کارشناسان منابع طبیعی، برنامه ریزی شهری و ادارات مسئول مدیریت بحران جیرفت هستند. حجم نمونه شامل 53 نفر کارشناسان مربوطه می باشد. تحلیل داده ها با مدل های wp و waspas انجام شد. نتایج نشان داد محلاّت شهر به خاطر توسعۀ فیزیکی بدون برنامه در کنار بستر رودخانه ها آسیب پذیر است. نتایج مدل wp که داده های کمی آسیب های رخ داده در محلاّت مختلف شهر را تحلیل نمود نشان داد بخش مجاور رود هلیل، محلّۀ سرجاز و محلاّت میانی ملنتی بیشترین آسیب پذیری را در سه دهۀ اخیر داشته اند. نتایج waspas نشان داد محلاّت مجاور هلیل رود، محلاّت میانی شهر در حاشیۀ رود ملنتی و بخش های محل تلاقی رود ملنتی و شور بیشترین آسیب پذیری را از سیلاب داشته اند و ضروری است در اولویت برنامه ریزی قرار گیرند؛ در حالی که قسمتی از شهر که مجاور بخش میانی رود ملنتی واقع شده، محلّۀ سرجاز و حاشیۀ رود شور در رتبۀ 4 تا 6 آسیب پذیری قرار گرفتند. راهکار حفاظتی مطلوب برای کنترل تاثیرات منفی سیلاب در شهر جیرفت نیازمند ترکیبی از اقدامات سازه ای، مطلوبیت کاربری زمین شهری و مدیریت حوزۀ بالادست است.