تعیین مهم ترین عوامل اکولوژیکی موثر بر پراکنش درختچه سماق جهت اشتغال‌ زایی بهره‌ برداران مراتع شهرستان مشهد

با توجه به اهیمت اقتصادی و دارویی گونه سماق؛ هدف از تحقیق حاضر تعیین مهم‏ترین عوامل اکولوژی موثر بر پراکنش و رشد این گیاه در رویشگاه‌های طبیعی آن در مراتع شهرستان مشهد می‌باشد. نمونه‌برداری به روش سیستماتیک - تصادفی و تعداد 3 ترانسکت در هر رویشگاه و در طول هر ترانسکت 10 پلات و در هر پلات پارامترهای پوشش گیاهی اندازه‌گیری شد. خصوصیات خاک از پلات ابتدایی و انتهایی هر ترانسکت نمونه‌برداری انجام گرفت. تحلیل‌های آماری با استفاده از نرم افزار r و آزمون تجزیه واریانس انجام گردید. برای تعیین عوامل محیطی موثر بر پراکنش عوامل محیطی از روش آنالیز مولفه‌های اصلی (pca) استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که فاکتورهای درصد شن، رس، سیلت و بافت خاک و هم‏چنین فاکتورهای درصد و جهت شیب اختلاف معناداری وجود ندارد و در کل این 6 فاکتور به‏‎عنوان مهم‏ترین عوامل اکولوژیکی موثر در پراکنش گونه سماق می‌باشد. بیش‏ترین جهت پراکنش گونه جهت‌های شرقی و جنوب‌شرقی، بافت خاک لومی، درصد شیب بین شیب‌های30 تا 37 درصد و درصد شن خاک بین 42 تا 46 درصد، درصد سیلت خاک بین 37 تا 44 درصد و درصد رس خاک بین 13 تا 19درصد می‌باشد. بین فاکتورهای ارتفاع از سطح دریا، متوسط بارندگی سالانه، هدایت‌‏الکتریکی (ec)، کربن‌آلی، فسفر، پتاسیم، آهک، اسیدیته، دمای متوسط سالانه، دمای ماکزیمم و مینیمم سالانه در بین رویشگاه‌های مورد بررسی در سطح یک درصد اختلاف معناداری وجود دارد؛ به‌عبارتی دیگر این عوامل در بین رویشگاه‌های مورد بررسی اختلاف دارند و باعث تفکیک رویشگاه‌های گونه شده‌اند.

investigation of the most important ecological factors affecting the distribution of the rhus coriaria in order to create employment for the farmers of the rangeland of mashhad city

with the importance of medicinal and economic of shrubs rhus coriaria, the aim of this study was to determine the most important ecological factors affecting its distribution in its natural habitats in mashhad rangelands. sampling was done by systematic-random sampling method with 3 transects and 10 plots per transect and vegetation parameters and environmental factors were measured. soil properties were sampled from the beginning and end of each transect. statistical analyzes were performed using r software and analysis of variance, considering the normality of the data. principal component analysis (pca) was used to investigate the distribution of environmental factors. results of analysis of variance of measured factors showed that there were no significant differences between percentages of sand, clay, silt and soil texture as well as percent and slope factors. mostly distributed in eastern and southeast oriental species, loamy soil texture, slope percentage between slopes of 30-37% and soil sand percentage between 42-46%, the silt percentage is between 37 and 44% and the clay content is between 13 and 19%. the results showed that among the factors of height, annual rainfall, electrical conductivity, carbon, phosphorus, potassium, lime, acidity, mean annual temperature, there was a significant difference between the studied sites at 1% level of annual maximum and minimum annual temperature; in other words, these factors are not the most important factors of species distribution and they only differ among the studied habitats and cause differentiation of species.