تحلیل فضایی سکونتگاه‌های روستایی در ارتباط با عوامل طبیعی (مطالعه موردی: شهرستان فیروزآباد)

پیدایش سکونتگاه‌های روستایی، بر پایه‌ی عوامل طبیعی مانند آب‌وخاک استوار بوده است. عوامل طبیعی در مکان گزینی، پراکندگی، حوزه‌ی نفوذ، توسعه‌ی فیزیکی، مورفولوژی و امثال آن اثر قاطعی دارد و این عوامل گاهی به‌عنوان یک عامل مثبت و زمانی به‌صورت یک عامل منفی عمل می‌کند. هدف از این مطالعه وضعیت قرارگیری سکونتگاه‌های روستایی شهرستان فیروزآباد در ارتباط با عوامل طبیعی می‌باشد. جامعه آماری شامل سکونتگاه‌های روستایی شهرستان فیروزآباد می‌باشد این شهرستان دارای دو بخش و 5 دهستان می‌باشد. روش موردمطالعه در این تحقیق، روش تاپسیس فازی می‌باشد که یکی از بهترین روش‌های تصمیم‌گیری جند شاخصه است که بر مبنای متغیرهای فازی بیان‌شده است. لایه‌های اطلاعاتی مورداستفاده شامل لایه ارتفاعی، شیب، جهت، اقلیم، پوشش گیاهی، خاک، فرسایش، کاربری اراضی می‌باشد که در محیط gis تجزیه‌وتحلیل شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که بخش مرکزی با بیشترین روستاها، ضعیف‌ترین عملکرد را نسبت به عوامل طبیعی داشته و دهستان احمدآباد در این بخش با 95 درصد در رتبه نخست قرار می‌گیرد. دومین بخش شهرستان مربوط به بخش میمند بوده که ازلحاظ عوامل طبیعی عملکرد بهتری داشته‌اند به‌طوری‌که اکثر روستاهایی که در شهرستان در وضعیت مناسب‌تری قرار داشته‌اند در این بخش قرارگرفته‌اند. به‌طورکلی سکونتگاه‌های روستایی که در قسمت شمالی و شمال غربی فیروزآباد می‌باشند در وضعیت مناسب‌تری قرار دارند. درصورتی‌که وضعیت سکونتگاه‌های روستایی بخش جنوبی و مرکزی شهرستان نامناسب می‌باشد. نقش عوامل انسانی بخصوص در لایه‌های پوشش گیاهی، خاک، فرسایش و کاربری اراضی باعث شده که وضعیت قرارگیری بسیاری از سکونتگاه‌های روستایی در ارتباط با عوامل طبیعی در وضعیت نامناسبی قرار بگیرند. لذا می‌طلبد پتانسیل‌ و ظرفیت سکونتگاه‌های روستایی شهرستان به‌خوبی موردبررسی قرارگرفته و در تناسب بااستعدادهای موجود در منطقه نسبت به معرفی، طرح‌ریزی و اجرای برنامه‌های معیشتی جایگزین اقتصاد زراعی –دامی که در حال حاضر می‌باشد و باعث تخریب این موقعیت شده است اقدام شود.

spatial analysis of rural settlements in relation to natural factors (case study: firoozabad city)

the appearance of rural settlements has been based on natural factors such as soil and water. natural factors have a decisive effect on location, dispersion, range of influence, physical development, morphology, and the like, and these factors sometimes act as a positive factor and sometimes as a negative factor. the purpose of this study is the status of rural settlements in firoozabad city in relation to natural factors. the statistical population includes rural settlements of firoozabad city. this city has two parts and 5 rural districts. the method studied in this research is the fuzzy topsis method, which is one of the best decision-making methods based on fuzzy variables. the information used includes altitude, slope, direction, climate, vegetation, soil, erosion, land use, which have been analyzed in gis environment. findings show that the central part with the most villages has the weakest performance compared to natural factors and ahmadabad rural district is in the first place with 95% the second part of the city is related to a part of meymand that has performed better in terms of natural factors so that most of the villages in the city are in a better condition in this part. in general, rural settlements in the north and northwest of firoozabad are in a better situation. while the situation of rural settlements in the southern and central parts of the city is unsuitable. be in an awkward position. therefore, it demands that the potential and capacity of rural settlements in the city be well studied and in proportion to the existing talents in the region, to introduce, plan and implement alternative livelihood programs for the agro-livestock economy that is currently has been destroyed.