تحلیل روابط بین عملکرد زعفران و مدیریت آبیاری کشاورزان زعفرانکار مناطق روستایی تربت‌حیدریه و فاروج

به منظور بررسی رابطه بین آبیاری تابستانه با عملکرد زعفران، مطالعه‌ای در روستاهای منطقه تربت‌حیدریه (خراسان‌رضوی) و فاروج (خراسان‌شمالی) صورت پذیرفت. بدین منظور با مصاحبه رودررو با تعدادی از کارشناسان و کشاورزان پیشرو، پرسشنامه‌هائی در سال 1398 تهیه و تکمیل گردید. براین اساس تعداد 91 مزرعه (با مساحت قطعات 0.5 تا 7 هکتاری) زعفران با سنین 1 تا 4 سال در روستاهای منطقه مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین بر این اساس تیمارهای زمان اولین آبیاری شامل آبیاری در 20 مردادماه، آبیاری در 15 شهریور و آبیاری در 10 مهرماه بعنوان تیمارها و اثر آن‌ها بر عملکرد زعفران در نظر گرفته شدند که بر اساس طرح کاملاً تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در مزارع دو ساله مقدار عملکرد کلاله خشک زعفران به طور معنی داری تحت تاثیر زمان اولین آبیاری قرار نگرفت ولی زمان اولین آبیاری، تاثیر معنی داری بر عملکرد زعفران (کلاله خشک) بویژه در مزارع 1، 3 و 4 ساله داشت.  انجام اولین آبیاری در 10 مهر ماه، بیشترین مقدار عملکرد کلاله خشک زعفران را برای مزرعه یکساله به دنبال داشت، اما برای مزارع دو ساله، اولین آبیاری در 15 شهریور بیشترین تاثیر را در افزایش عملکرد کلاله خشک زعفران در مناطق تربت‌حیدریه و فاروج به همراه داشت. رابطه بین صفت آلودگی قارچی وارد شده در مدل با ضریب 4.779  با صفت عملکرد (کلاله) در سال سوم و با ضریب 7.731 برای سال چهارم منفی بوده و این به آن معنی است که بین صفت عملکرد (کلاله) در سال سوم و چهارم و متغیر آلودگی قارچی، رابطه رگرسیونی منفی وجود دارد. نتایج همچنین نشان داد که 64 درصد از تغییرات صفت آلودگی به پوسیدگی قارچی بنه ها به تعداد آبیاری مزارع زعفران مربوط می باشد. لذا آبیاری زودهنگام در تابستان نظیر مرداد ماه بخصوص در مزارع 3 و 4 ساله به منظور جلوگیری از انواع آلودگی ها توصیه نمی‌شود.

Assessment of relationships between saffron yield and irrigation management of farmers in rural areas of Torbat Heydarieh and Farooj

In order to investigation of relationships between saffron yield and summer irrigation a survey was conducted in fields of rural areas of Torbat Heydarieh and Farooj, Iran. The survey was done by questionnaires as face to face interview with farmers and expertise of this subject in 2019. Based on this method, 90 saffron fields (area about 0.5 7 ha) with 14 years ages were studied. In addition effect of first irrigation treatments consisted irrigation on august, on midSeptember and on early October on saffron yield based on completely randomized design was performed. Results indicated that in 2 years old fields did not significantly affected by first irrigation time, but the time of first irrigation had significant effect on saffron yield especially in 1, 3 and 4 yearsold farms. Irrigation on early October in one yearold farms showed the highest stigma yield, but in two years old farms this condition occurred on midSeptember at Torbat Heydarieh and Farooj. In addition there was a negative relationship between fungi contamination with yield (4.779) in three years old and regression coefficient was 7.731 in four yearsold farms. Furthermore there was about 64 % of changes in corm contamination to fungi related to number of irrigation. Therefore early irrigation of farms in summer such as August especially in three and four yearsold because of enhancement of contamination to fungi diseases do not recommend.