امکان سنجی اجرای طرح کم‌کاشت در راستای احیای تالاب جازموریان؛ مطالعه موردی شهرستان جیرفت

تالاب هامون جازموریان یکی از حساس‌ترین اکوسیستم‌های موجود در جنوب شرق کشور می‌باشد که به دلیل احداث سد در اراضی بالادست و عدم تامین آب زیست‌محیطی در حال نابودی است. طبیعت این تالاب با توجه به موقعیت جغرافیایی و ایجاد سد انحرافی بمپور و سد مخزنی جیرفت بر روی رودخانه‌های اصلی منتهی به آن به سوی خشکی پیش می‌رود. یکی از راهکارهای پیشنهادی عده‌ای از محققان، جهت احیای محیط‌های آبی، آیش‌گذاری بخشی از اراضی فاریاب استفاده‌ کننده از آب پشت سدها و رهاسازی این منابع می‌باشد. از این‌رو، پژوهش حاضر با به‌کارگیری اطلاعات 212 پرسشنامه در سال 1393 به منظور امکان‌سنجی اجرای طرح کم‌کاشت در راستای احیای تالاب جازموریان انجام شده ‌است. برای نیل به این هدف از روش دومرحله‌ای هکمن که متشکل از دو الگوی پروبیت و رگرسیون خطی می‌باشد، استفاده شد. نتایج الگوی پروبیت نشان می‌دهد که متغیر‌های سطح زیرکشت، میزان تحصیلات، اشتغال، تعداد اعضای خانوار و درآمد کشاورزان دارای اثر معنی‌داری بر تمایل به مشارکت آن‌ها در احیای تالاب جازموریان می‌باشد. در حالی که مطابق با نتایج الگوی رگرسیون خطی، متغیرهای سطح زیرکشت، سن، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تعداد اعضای خانوار و درآمد اثر معنی‌داری بر میزان تمایل به مشارکت کشاورزان در احیای تالاب جازموریان است. براساس نتایج مطالعه، 61 درصد از کشاورزان منطقه مورد مطالعه تمایلی برای مشارکت در طرح پیشنهادی ندارند. لذا پیشنهاد می‌شود در صورت تمایل دولت به اجرای طرح کم‌کاشت، با تدوین برنامه‌های جانبی مناسب و ارائه راهکارهای قابل پذیرش توسط کشاورزان، درصد مشارکت افراد در اجرای این طرح افزایش داده شود.

Feasibility of Implementing Low-Crop Planting in Order to Restore Jazmoryan wetland; Case Study: Jiroft County

Jazmoryan Wetland is one of the most sensitive ecosystems in the South East of the country which is declining due to dam construction in upstream as well as deficiency of environmental water supply. The wetland seem to dry out due to its geographical location and construction of Bampour Diversion Dam and Jiroft Reservoir Dam on major rivers flowing to this wetland. One of the solutions proposed by some researchers to restore the aquatic environments is to fallow some parts of irrigated lands fed by water behind the dams and release these resources. Hence, the present study was aimed to investigate the feasibility of implementing lowcrop planting plan to restore Jazmoryan wetland. The study was run by using data from 212 questionnaires in 2014. In order to analyze the factors affecting the participation of farmers in the project, a twostage Heckman method consisting of two patterns of probit and linear regression was used. The results of probit pattern showed that variables of acreage, education, occupation, number of household members and income of farmers had a significant effects on their willingness to participate in the restoration of Jazmoryan wetland. However, according to the results of linear regression pattern, variables of acreage, age, education, marriage status, number of household members and income had a significant effects on the willingness of farmers to participate in the restoration of Jazmoryan wetland. According to the results, 61% of farmers were not willing to participate in the proposed plan. It is suggested that if the government is willing to implement lowcrop planting project, the percentage of participation in the plan will be increased by developing appropriate lateral plans and presenting solutions which are accepted by the farmers.