بررسی ارتباط بین سطح کشت و عملکرد کلزا (brassica napus l.) در دهستان‌های بخش کدکن تربت‌ حیدریه

در سال‌های اخیر توسعه کشت کلزا به دلیل خصوصیات مطلوب و نیاز به خودکفایی روغن مورد توجه سیاست‌گزاران بخش کشاورزی قرار گرفته است. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی و تحلیل کشت و عملکرد کلزا در بخش کدکن تربت‌حیدریه انجام شد. بدین منظور داده‌های سطوح برداشت، تعداد بهره‌برداران و عملکرد‌های کلزا طی چهار سال از سال زراعی 1395-1394 تا 1398-1397 مورد بررسی قرار گرفت. سطح برداشت در سال‌های 1395، 1396، 1397 و 1398 به ترتیب 20.3، 28.3، 26 و 22.15 هکتار بود. همچنین میانگین وزنی عملکرد مزارع کلزا بخش کدکن در طی سال‌های مذکور به ترتیب 2.5، 3.4، 3.8 و 4 تن در هکتار بود. همبستگی داده‌های سطح برداشت و عملکرد 28 مزرعه کلزای بخش کدکن تربت حیدریه با دو مدل خطی و سیگموئیدی 3پارامتری برازش داده شد. مدل سیگموئیدی 3پارامتری به دلیل ضریب همبستگی بیشتر (**0.65 =r) و مجذور میانگین مربعات خطای (0.85=rmse) پایین‌تر از دقت بالاتری نسبت به مدل خطی برخوردار بود. بر اساس مدل سیگموئیدی هر چه کلزاکار از سطح کشت بیشتری برخوردار باشد، عملکرد افزایش یافته و سپس روند ثابتی خواهد داشت. میزان تولید 15 کلزاکار بخش کدکن در طی چهار سال 335 تن بود. در سال‌های 1395، 1396 و 1397 عملکرد کلزا روند افزایشی داشت، که به دلیل افزایش دانش و مهارت کلزاکاران، استفاده از روش‌های نوین آبیاری (مانند آبیاری تیپ)، استفاده از دستگاه ریزدانه‌کار و تغذیه مناسب گیاهی بوده است. جهت توسعه کشت کلزا در بین کشاورزان بخش کدکن برنامه‌هایی مانند افزایش قیمت خرید تضمینی، تامین به موقع بذر، افزایش سیاست‌های تشویقی، توسعه دستگاه‌های کارنده کلزا مانند ریزدانه‌کارها، تجهیز کمباین‌ها به هد مخصوص برداشت کلزا، توسعه آبیاری تیپ و سایر روش‌های نوین آبیاری، توسعه کشت نشائی کلزا، توسعه طرح‌های یکجا کشتی، ایجاد مراکز خرید و جمع آوری کلزا از کشاورزان، توسعه برنامه‌های آموزشی ترویجی کلزا تعداد و زمان آبیاری‌ها و زمان برداشت پیشنهاد می‌شود. همچنین توصیه می‌شود مدیران بخش کشاورزی و مروجان پهنه های تولیدی برای کاهش هزینه‌ها و دست‌یابی به بازده اقتصادی و عملکرد بیشتر، کشاورزان عمده مالک را جهت توسعه کشت کلزا ترغیب کنند.

Investigating the relationship between cultivation and yield of Brassica napus L. in Torbat Heydarieh’s Kadkan villages

Recently, the development of canola (Brassica napus L.) cultivation has attracted the attention of agricultural managers due to its favorable characteristics and the need for oil selfsufficiency. The present study was conducted to evaluate and analyze canola cultivation and yield in Torbat Heydariyeh Kadkan district. For this purpose, data on harvest levels, number of users and canola yields were examined during four years. Harvest levels in 2016, 2017, 2018 and 2019 were 20.3, 28.3, 26 and 22.15 hectares, respectively. Also, the weighted average yield of canola farms in Kadkan district during the mentioned years was 2.5, 3.4, 3.8 and 4 tons per hectare, respectively. The correlation of harvest data and yield of 28 rapeseed farms in the Torbat Heydariyeh Kadkan villages was adjusted with two linear and 3parametric sigmoid models. The 3parameter sigmoid model had a higher accuracy than the linear model due to the higher correlation coefficient (R= 0.65**) and the mean square error (RMSE = 0.85) Based on the sigmoid model, yield increased with increasing rapeseed cultivation levels and then stabilized. There was a significant relationship between the level and yield of canola in the fouryear period (R = 0.6**), so that as the level of cultivation increased, the yield also increased. The production of 15 canola codecs in Kadkan during 33 years was 335 tons. To develop canola cultivation among farmers in Kadkan, programs such as increasing the guaranteed purchase price, timely supply of seeds, increasing incentive policies, developing efficient canola machines such as grain harvesters, equipping combine harvesters with canola harvesting heads, development of type irrigation and other new methods of irrigation, development of canola cultivation, development of joint ship projects, creation of shopping centers and collection of rapeseed from farmers, research to identify coldtolerant cultivars to reduce cold sensitivity and development of the program Promotional training, especially when planting, watering and harvesting time of time is recommended. It is also advisable for agricultural managers and promoters of production areas to reduce costs and achieve greater economic efficiency and performance, encouraging major farmers to develop rapeseed cultivation.