طنز در دورۀ بحران؛ طنزهای مربوط به بیماری کووید 19 از منظر نظریۀ عمومی طنز کلامی

پژوهش حاضر با هدف بررسی جوک‌هایی که دریارۀ بیماری کووید 19 در شبکه‌های مجازی انتشار یافته‌اند انجام شده است. بررسی زبان‌شناختی و گفتمانی این نوع جوک‌ها، که در تحلیل‌های زبان‌شناسی اجتماعی از آنها با عنوان «جوک‌های فاجعه» یاد می‌شود، می‌تواند باعث روشن شدن ابعاد مختلف این پدیدۀ اجتماعی به‌عنوان یکی از ابزارهای نشان‌دهندۀ فرهنگ عامه و بستر اجتماعی‌‌فرهنگی جامعه باشد. داده‌های پژوهش حاضر را بیش از 100 جوک مرتبط با ویروس کووید 19 تشکیل می‌دهد که در شبکه‌های مجازی و نرم‌افزارهای پیام‌رسان، مانند تلگرام و واتس‌اپ، در بازۀ زمانی 90 روزه از اسفند 1398 تا اردیبهشت 1399، در ایران ساخته و منتشر شده‌اند. داده‌های پژوهش از منظر نظریۀ عمومی طنز کلامی و براساس آزمون خی2 تحلیل شده است. یکی از اهداف اصلی این پژوهش عبارت است از شناسایی تاثیرگذارترین منابع دانش، از میان منابع شش‌گانۀ مطرح‌شده در نظریۀ عمومی طنز کلامی. با بررسی‌های صورت‌گرفته در پژوهش حاضر، مشخص شد که بین منابع دانش «تقابل انگاره» و «سازوکار منطقی» رابطۀ معنی‌داری وجود دارد. همچنین، بررسی داده‌ها حاکی از آن است که دغدغه‌های سیاسی، انتقادی، مذهبی‌‌اعتقادی و جنسیتی به این حادثه ارتباط داده شده و در قالب طنز و کنایه مطرح شده است. براین‌اساس، می‌توان جوک‌ها را به سیاسی، مذهبی، جنسی، قومیتی و خنثی طبقه‌بندی کرد. همچنین، بین این نوع جوک‌ها و تقابل انگاره می‌توان رابطۀ معناداری متصور شد.

humor during crisis; an examination over humor related to covid-19 disease based on general theory of verbal humor

rudaki is one of the poets whose poetry collection has not been found and the the present paper has been written to examine the jokes about the outbreak of covid-19 which have been circulated in the social media. linguistic and discoursal analysis of these types of jokes which are sociolinguistically called &disaster jokes&, could contribute to elaborating different aspects of this social phenomenon as a means to show the public culture in the socio-cultural framework of the society. the data of the present paper includes over 100 covid-19 related jokes which have been collected from the virtual networks and some applications such as telegram and whatsapp within 90days from february to may 2020 made and circulated in iran. the present data in this paper have been analysed and examined based on general theory of verbal humour and xi2 test. having examined the existing data in this paper, the authors found a meaningful relationship between &logical mechanism& and &script opposition& as two main knowledge sources. furthermore, examining the present data depicts that the political, religion, critical and sexual issues have been linked to these jokes to form humour and irony; accordingly, these jokes can be classified under political, religious, sexual, ethic and neutral categories. in addition, a meaningful relationship between these jokes and script opposition can be taken into consideration.