بررسی شیوۀ تبادل معنا در خطبۀ شقشقیۀ نهج‌‌البلاغه برمبنای رویکرد نقش‌گرای نظام‌‌مند هلیدی (2014)

از جمله نظریه‌‌های نوینی که امروزه جایگاهی ویژه و کاربرد وسیعی در تحلیل متن و دیگر حوزه‌‌های زبان‌‌شناختی پیدا کرده نظریۀ نقش‌گرای نظام‌‌مند هلیدی و متیسن (2014) است. بر اساس این رویکرد، ساختار زبان متاثر از نقش‌‌هایی است که زبان در بافت ارتباطی و در جهان خارج به عهده دارد و این تاثیر به‌شکل سه فرانقش بازنمودی، متنی و بینافردی تجلی می‌‌یابد. ازآنجاکه فرانقش بینافردی بر شیوۀ تبادل معنا بین گوینده و مخاطب استوار است، کاربست آن در تحلیل متون دینی، ضمن ایجاد درک بهتر از چنین متونی، می‌‌تواند سنگ محک مناسبی برای ارزیابی قابلیت تعمیم این نظریه نیز فراهم سازد. نگارندگان در پژوهش حاضر، با روشی توصیفی‌‌تحلیلی، به بررسی خطبۀ شقشقیه با رویکرد نقش‌گرای نظام‌‌مند هلیدی و متیسن (2014) در قالب فرانقش بینافردی می‌‌پردازند. نتایج عمدۀ پژوهش نشان می‌‌دهد که علی‌‌رغم بسامد غالب وجه خبری، امام (ع) در سرتاسر این خطبه به نحوی در تبادل و انتقال معنا عمل کرده است که گویی هر دو سوی تعامل، با هم، در ساخت متن شرکت دارند و از این طریق، راه هرگونه یک‌سویگی تعامل را بسته است. خطبۀ شقشقیه با انگیزه و هدف احقاق و اثبات حق خلافت از سوی امیرالمومنین (ع) ایراد شده است و درعین‌حال، امام در ایراد این خطبه، از لوازم انشا در جهت اقناع و استمالۀ مخاطب بهره نمی‌‌برند؛ دلیل چنین امری را می‌‌توان این دانست که ایشان آن‌چنان به حقانیت خود و جایگاه خود نسبت به خلافت یقین و باور داشته‌‌اند که از آن صرفاً خبر داده‌‌اند و اصلاً نیازی به استفاده از عبارات انشایی جهت اثبات چنین حقی احساس نکرده‌‌اند.

the study of the way of meaning exchange in shaqshaqiya sermon of nahj al-balagha within halliday’s systemic functional linguistics (sfl) (2014)

undoubtedly, the use of modern linguistic theories for the analysis of religious texts can pave the way for a better understanding of such texts. among the new theories, which today have a special place and wide application in text analysis and other linguistic areas, is systemic functional grammar (sfg) of halliday and matthiessen (2014). according to this theory, the structure of language is influenced by the functions that language plays in the communication context and in the outside world, and this effect is manifested in the form of three broad metafunctions: ideational, interpersonal and textual. since the emphasis of interpersonal metafunction is on the way of exchanging meaning between the speaker and the audience, its application in the analysis of religious texts, while making a better understanding of such texts, can be an appropriate benchmark for assessing the ability to generalize this theory. therefore, using a descriptive-analytical method in terms of the systematic functional approach of halliday and matthiessen (2014), the present study aims to analyze one of the most famous sermons of nahj al-balagha, i.e. shaqshaqiya sermon. the main results of the research show that, despite the dominant frequency of indicative mood, imam ali (as) throughout this sermon has somehow acted in the exchange and transfer of meaning as if both sides of the interaction engage in the construction of the text, thus avoiding any kind of one-sidedness and unilateral. moreover, since the sermon has been delivered by the motive and the purpose of establishing the right of the caliphate by commander of the faithful imam ali, while at the same time, imam does not use the inshai terms for persuasion of the audience in addressing the audience in the sermon, the reason for this can be that imam was so certain of his rightfulness and position as to the caliphate that he merely has used the indicative mood and he did not even need to use such terms to prove such a right.