رفتار معنایی تکواژهای همنام در زبان فارسی

مقالۀ حاضر به بررسی چگونگی تعبیر معنایی تکواژهای همنام در زبان فارسی در قالب رویکردی ادراکی ‏پرداخته است. در طول تاریخِ مطالعۀ معنیِ واژه‌ ها همواره دو دیدگاه غالب تکواژبنیاد و واژه‏‌بنیاد مطرح بوده‏‌اند. این پژوهش، ابتدا به طرح برخی معایب هر یک از این دو دیدگاه پرداخته است و سپس، به کمک 30 تکواژ همنام برگرفته از فرهنگ فشرده‌ سخن و از طریق مصاحبه با 50 آزمودنی با تحصیلات کارشناسی ارشد غیرزبان‏‌شناسی، در چارچوب رویکرد ادراکی معرفی‏‌شده از سوی صفوی، به این نتیجه رسیده است که سخنگویان، معنی تکواژها را از طریق تعبیر معنی کل واژه در می‏‌یابند. به این ترتیب، برخلاف آنچه در سنت مطالعه‌ معنی، تحت‏‌عنوان «ترکیب‌‏پذیری» معنایی معرفی شده است (تعبیر معنی از جزء به کل)، بر مبنای رویکرد ادراکی، ما بر اساس «تجزیه‏‌پذیری» به تعبیر معنایی تکواژها دست می‌‏یابیم (از کل به جزء) و در این میان، مجموعه‌‏ای از اطلاعات در قالب بافت‏های ادراکی a (بافت زبانی)، b (موقعیت حاکم بر تولید بافت a) و به‌ویژه بافت c (مجموعه اطلاعات پیشین فرد) در تعبیر معنایی دخالت دارند. درواقع، تعبیر معنایی تکواژهای زبان فارسی وابسته به تعبیر معنی کل واژه از طریق اطلاعات بافتی مربوط به واژۀ مذکور است و به روش قیاسی (از کل به جزء) صورت می‏‌گیرد.

the semantic behavior of homonym morphemes in persian language

the present study aims to analyze the process of homonym morphemes interpretation in persian on the basis of a perceptual approach. there have been two dominant approaches in the history of word meaning studies namely word-based and morpheme-based approaches which have been used by many researches in word and morphemes meaning studies until now. this research first studies the disadvantages of each of the two approaches, then with the help of 20 homonyms taken from farhang-e fešorde-ye soxan and by interviewing 50 non linguistics graduates using the perceptual approach framework introduced by safavi concludes that persian speakers interpret the meaning of homonyms based on word meaning. according to this issue, unlike what has been introduced in the traditional studies of meaning known as meaning ’compositionality’ (part - whole), the meaning of morphemes is interpreted by using meaning ’decompositionality’ (whole - part) with the help of contextual information including perceptual context a (linguistic context), b (the present situation in which the context a is produced), and specifically context c (the background information) based on the perceptual approach. in fact, not having accessibility to contextual information makes language speakers confused in interpreting the morphemes in these words. so, homonym interpretation in persian relies on the word interpretation by means of the present contextual information inside the words based on meaning decompositionality.