کسرۀ اضافه: هسته‌نمای اسم در فارسی

کسرۀ اضافه همواره از عناصر دستوری مورد توجّه دستوریان و زبانشناسان بوده است و نظرات گوناگونی در خصوص ماهیّت و توزیع آن در ساختار گروه اسمی زبان فارسی و برخی دیگر از شاخه‌های زبان‌های ایرانی مطرح شده است. تحلیل‌های نحوی و صرفی در مورد کسرۀ اضافه به دست داده شده است. پژوهش حاضر می‌کوشد ضمن گردآوری این نظرات و بررسی منتقدانه آنها نشان دهد تلاش برای تعیین ماهیّت این عنصر تنها یکی از پرسش‌های اساسی در خصوص این عنصر است که نیاز به پاسخ دارد و علت ظهور و نقش آن در ساخت نیز باید همزمان مدَنظر قرار گیرد. در این پژوهش، کسرۀ اضافه در فارسی دارای نقش هسته‌نمایی برای عنصر دارای مشخصه‌ اسمی قلمداد شده است. گرایش پرقدرتی در میان زبان‌های پیش‌اضافه برای هسته‌‌‌آغازی بودن گروه‌های اسمی وجود دارد. می‌توان بر اساس اصول مطرح در برنامه کمینه‌گرایی، کسرۀ اضافه را تظاهر ساختواژی نشاندارکردن هسته‌ حرکت‌کرده به جایگاه آغازین در گروه‌های اسمی به شمار آورد.

Ezafe Morpheme - e: Head-marker in Persian Noun Phrases

Ezafe has been studied for a long time by Iranian as well as non-Iranian linguists from different angles – from its morphological status – as a linker, clitic or phrasal affix- to its function – as a case-assigner, phonological linker or head marker inside NPs. This paper focuses on the status of Ezafe morpheme –e from all aspects of status, position in NPs and its function altogether chasing the goal of integrating all reliable ideas on it in one research. It shows Ezafe morpheme is an enclitic enters in the syntax of the phrase which links the head noun to its post-nominal modifiers such as adjective phrases, possessive NPs and nominal prepositional phrases. It attaches to the nominal heads as well as to the intermediate projections. The base-generated position of the head noun in Persian NPs is final but since there is a powerful tendency in prepositional languages for nominal heads to occupy the initial position of their projection, it moves to its surface position to the head of DP. Ezafe enclitic enters into the derivation of the noun phrase as a marker of this movement. This head-to-head movement happens in a cyclic manner, the nominal head uses the head position of all intermediate projections as the middle landing sites leaving a trace or a copy (according to the copy theory of movement, both in minimalist approach) behind, a copy which has sui generis morphological realization.