بررسی سنجشی مضمون و سبک در حکایات‌ و حکمت‏های گلستان و بهارستان بر اساس کارکرد تجربیِ فرانقش اندیشگان

در دستور زبان نظام‌مند نقش‌گرا برای تحلیل گفتمان سه فرانقش متنی، بینافردی و اندیشگانی در نظر گرفته می‌شود. فرانقش اندیشگانی به دو کارکرد تجربی و منطقی تقسیم می‌شود. در کارکرد تجربی، زبان تجربیات دنیای بیرون خود را بیان می‌کند. محصول این کارکرد در جمله، گذرایی است که برای مشخص‏نمودن انواع متفاوت فرایندها در جمله که در فعل نمود می‌یابد به کار می‌رود. در پژوهش حاضر به روش تحلیلی آماری، پس از انتخاب تصادفیِ حکایات و حکمت‌هایی در گلستان و بهارستان که از نظر موضوع مشترک بودند به بررسی تفاوت‌های کاربست فعل در دو متن، با استفاده از کارکرد تجربی در فرانقش اندیشگانی پرداختیم. با وجود تفاوت‌های معنی‌داری که در سبک نگارش سعدی و جامی وجود دارد، نتایج حاصل از مقایسه قسمت‏های منتخب، بیانگر کاربست کمتر فرایندهای رفتاری و وجودی، و بسامد بیشتر فرایندهای رابطه‌ای و مادی است. بر این اساس می‏توان گفت سعدی و جامی در این دو اثر به بحث درباره‌ ریشه و اساس مسایل و مباحث نپرداخته‏اند، بلکه متناسب باموضوع و مضمون به چگونگی رفتار کنشگران و همچنین روایت رخدادهایی در خصوص این چگونگی‌ها توجّه بیشتری نشان داده‏اند. این امر حاکی از این است که میزان استفاده از انواع فرایندهای مختلف، بیش‌تر به محتوا و مضمون دو اثر وابسته است تا سبک نگارش و ویژگی‌های زبانی آن‌ها.

A Comparative Study of Style and Content in Golestan & Baharestan on the Basis of Ideational Metafunction

For the analysis of any text based on Systemic Functional Grammar (SFG), three matafunctions are considered: textual, interpersonal, and ideational. The ideational matafunction is divided into experiential and logical functions. In experiential function, language expresses the experiences of the outside world. The product of this function is transitivity that is used to specify different types of processes found in the verb. In the present study, after analyzing randomly selected anecdotes and wisdoms in Golestan and Baharestan, the differences between the applications of verbs in the two texts were analyzed using experiential function. Despite the significant differences in Sa’di and Jami’s writing style, the results of comparing selected parts indicated less application of behavioral and existential processes, and more frequency of relational and material processes. As a result, it may be concluded that although Sa’di and Jami have not discussed the origins of the issues in the two works, they have given greater consideration to the actors’ behavior as well as their account of events. It suggests that the use of different types of processes depends more on the content of the two works than on their writing style and linguistic characteristics.