دسته‌بندی معنایی ساخت شرطی در زبان فارسی

ساخت شرطی از دو بند تشکیل شده است. وجود یا عدم وجود رابطۀ علی/ نتیجه‌ای میان بندها، سبب می‌شود تا ساخت شرطی در دو گروه کلیِ شرطی نتیجه‌ای و غیرنتیجه‌ای تقسیم‌بندی شود. در پیشینۀ مطالعات مفهوم شرط، با توجه به معیارهای گوناگون می‌توان به لحاظ معنایی، انواعی از ساخت‌های شرطی را معرفی کرد که بعضاً به جهت نام‌گذاری‌های مختلف برروی مفاهیم یکسان، از هم متفاوت شده‌اند‌‌ا. در این پژوهش، پس از مروری بر مطالعات نظری پیشین، تلاش می‌شود تا با توجه به نقاط اشتراک و اختلاف دسته‌بندی‌های ذکرشده و بر اساس پژوهشی پیکره‌بنیاد در زبان فارسی، دسته‌بندی جامعی ارائه ‌شود که انواع مختلف ساخت‌های شرطی را به لحاظ معنایی پوشش دهد. در این راستا علاوه بر جملات شرطی باز، فرضی، مفروض، لفظی، کارگفتی و تضمنی، که در سابقۀ پژوهش مفهوم شرط موجود است، ساخت‌های شرطی تقابلی، شرطی تقابلی ضمنی، شرطی معکوس و شرطی دوسویه نیز با توجه به پژوهش داده‌بنیاد، معرفی می‌شوند. در شرطی‌های تقابلی، روابط میان بندها از نوع تضاد است. در شرطی تقابلی ضمنی رابطۀ تضاد میان یکی از بندها با معنای ضمنی بند دیگر است. در شرطی معکوس، برخلافِ شرطی بنیادی، بند «اگر» نتیجۀ بند دوم است و در شرطی دوسویه هریک از بندهای حاضر در ساخت شرطی می‌توانند نتیجۀ آن دیگری باشد.

Semantic Classification of Conditional Construction in Persian Language

Conditional constructions consist of two clauses. The existence or nonexistence of a causal relationship between these two clauses causes the conditional construction to be divided into two groups: consequential and non consequential conditionals. The literature review of conditional concept shows that it can be introduced a variety of conditional constructions according to various criteria though sometimes the same phenomena differ in how they are named. In the present study, by reviewing the literature and based on the corpusbased approach in the Persian language, it was attempted to provide a model that covers various types of conditional construction according to similarities and differences in their properties. The findings showed that in addition to open, hypothetical, real, rhetorical, relevant and implicit assertion conditional construction, the four different types of conditionals including contrastive, implicational contrastive, converse and reverse conditionals can be also introduced. In the contrastive conditional, both clauses describe some related property but differ in some values assigned to the shared property. In implicational contrastive conditional, there is a contrast relationship between one clauses and the inference of the other one. In the converse conditional, contrary to the basic conditional, the if clause” is the result of the second clause and in the reverse conditionals both clauses simultaneously are conditioned by the other one.