تبیین چندمعنایی برخی افعال در فریم نت فارسی برای قالب معنایی آگاهی-یافتن با رویکردهای شناختی

از جمله روابط مفهومی که در زبان فارسی اهمیت و بسامد بالایی داشته و به‌علاوه، آمیختگی زیادی با مفاهیم شناختی دارد، چندمعنایی است. ازسوی‌دیگر، در شبکۀ قالبی (فریم‌نت) که پروژه‌ای برخط در حیطۀ واژگان زبان انگلیسی در دانشگاه برکلی کالیفرنیا بوده و مشخصاً، برمبنای نظریه‌ معنی‌شناسی قالب‌بنیاد فیلمور در سال 1997 ارائه‌ شده است، هر واژه به ‌یک قالب ربط داشته و روابط میان واژه‌ها، به‌طور غیرمستقیم از ارتباط مستقیم با قالب‌ها، اشتقاق می‌یابد. این همان چیزی است که می‌تواند در شبکۀ قالبی، منجر به چندمعنا شدن کلمات شود. در فریم نت که آن‌ را تحولی عظیم در شکل‌بندی معنی‌شناسی شناختی دانسته‌اند، مفاهیم زبانی به‌صورت قالب‌هایی مرتبط با هم در یک شبکه معنایی دیده می‌شوند و بازنمود این قالب‌ها در واحدهای واژگانی است. در این پژوهش توصیفی تحلیلی، برآنیم که با تمرکز بر برخی از افعال فارسی مستخرج از فرهنگ بزرگ سخن انوری (1381) که معنای آگاهی یافتن به‌نوعی از آن‌ها ایفاد می‌شود، تمام قالب‌های معنایی مربوط به معانی مختلف این واحدهای واژگانی را بیابیم و ازسوی‌دیگر، روابط میان‌ این قالب‌های به‌ظاهر متفاوت و نحوۀ اشتقاق آن‌ها را از قالب اصلی (نمونه‌ اعلا) مشخص سازیم تا بتوانیم سازوکارهای چندمعنا شدن واژه ها در فریم نت زبان فارسی را تبیین نماییم.

Polysemy Explanation of some Verbs in Persian FrameNet for Frame becoming-aware with Cognitive Approaches

Polysemy, being among the conceptual relationships that is important and frequent in Persian, is very close to cognitive concepts. In FrameNet, which is an online project in the field of English vocabulary at the University of Berkeley based on frame semantics theory of Fillmore in 1997, each word is related to a frame and relations between words indirectly derive from direct relationship with the frames. This is what can lead to polysemy. In FrameNet, which is considered a huge development in the formation of cognitive semantics, linguistic concepts are seen as related forms in a semantic network and representation of these frames in lexical units. In this descriptiveanalytic study, some Persian verbs which are extracted from the dictionary of Anvari (1381) and have the meaning of becomingaware, are selected in order to find all the semantic frames related to the various meanings of these lexical units on the one hand, and to define the relations between these seemingly different formats and their derivation from the main frame (Prototype) on the other hand. In so doing, the mechanisms of polysemy words in Persian FrameNet are explained.