رده‌شناسی ساخت موصولی فارسی

ساخت موصولی یک گروه حرف تعریف مرکب است که شامل هسته‌ موصولی و بند موصولی است و آن دو با هم یک سازه نحوی تشکیل می دهند. این ساخت توزیع گروه حرف تعریف را دارد. بند موصولی فارسی بند پیرو پسااسمی است که دارای ترتیب خطی حرف تعریف اسم بند است. این مقاله با تحلیل 1200 جمله‌ حاوی بند موصولی که برگرفته از آثار زبان‌شناسان و دستورنویسانی همچون انوری، شفائی، غلامعلی‌زاده، لازار، باطنی، نجفی، مشکوه‌الدینی... است، به بررسی بندهای موصولی فارسی براساس مطالعات بینازبانی و البته درون‌زبانی می پردازد که شامل راهبردهای مختلفی است برای صورت بندی ساخت موصولی (ارتقاء ضمیر موصولی و به جاماندن ردّ و یا اشتقاق در پایه‌بودن متمم نما و حضور ضمیر ابقایی/خلاء در جایگاه موصولی)، شقوق بند موصولی به لحاظ حضور هسته، سلسله‌مراتب جایگاه هسته (برونی، درونی)، و ترتیب خطی هسته (آغازی، پایانی) و بند، انواع هسته در بند موصولی توصیفی و توضیحی، ترتیب جایگاه حرف ‌تعریف، هسته‌ اسمی و بند موصولی در زبان فارسی، جایگاه وقوع موصولی‌سازی، ضمیر ابقائی، امکان و عدم امکان لانه گیری بندهای موصولی و امکان و عدم امکان حرکت بند موصولی. بنابراین، ابتدا براساس مشاهدات به تعمیم و توصیف همگانی می‌رسیم و سپس، از تشابهات بین زبان ها که از طریق مقایسه‌ بینازبانی به‌ دست می آید، تبیین می دهیم که علت شباهت و تمایل زبان ها می تواند اشتراک تاریخی، شناختی، پردازشی، معنایی و کاربردشناختی باشد، زیرا ملاحظات نقش مولفه های برون زبانی در توصیف رده شناختی اجتناب ناپذیر است.

Typology of Persian relative clauses

Persian relative construction which can be followed by a demonstrative has Det N RC word order. Persian relative clause is a postnominal subordinate clause that is the most common type in the world. The relative clause has a complex structure which can illustrate the relationship between typology and generative grammar and develop a set of generalization that describes formal grammatical structures. Through a general survey of relative construction, the present study attempts to present the types and patterns of Persian relative clauses through databased and theoryoriented approaches. This languageinternal study also aims to find the range of possibilities which consists of (a) different strategies for the configuration of relative structure (raising analysis: movement of relative head noun from the relativized site to the Spec, CP which is coindexed with trace left behind by movement, or base generated analysis: head noun base generated in the Spec, DP which is coindexed with pronoun inside the relative clause), (b) presence of head (headed or head incorporated (free) relatives), hierarchical position of head (externally/internally headed relatives), linear order of head and RC (headinitial/final relatives), types of head (generic, specific, definite or indefinite noun) in restrictive and nonrestrictive relatives, (c) position of Det with respect to N and RC, (d) position of relativisation occurance (subject, object, object of preposition…), (e) presence or absence of resumptive pronoun, that is relative clause underlyingly contains a pronominal which may be filled by a gap, and (f) possibility of embedding relatives within DP.