گویش‌سنجی رایانشیِ تنوعاتِ زبان‌گونه‌هایِ تالشی در کرانۀ جنوب باختری دریای خزر

گویش‌سنجی گرایشی نوین و برآمده از گویش‌شناسی کلاسیک است که در آن تفاوت‌ها و تمایزات میان گویش‌های مختلف در ناحیه ای به صورت آماری محاسبه شده و با استفاده از نقشه‌ها و اطلس‌های گویشی بازنمایی می‌شود. در پژوهش حاضر محققان کوشیده‌اند بر اساس روش تحلیل انبوه داده‌های گویشی و با بهره‌گیری از بستۀ نرم‌افزاری گویش‌سنجی و نقشه‌نگاری rug/l04 ، چشم‌اندازی از تنوعات آوایی و واژگانی مناطق تالش زبانِ استان گیلان به همراه دستگاه آوایی گونه‌های زبانی رایج، ارائه دهد. جامعۀ آماری این پژوهش ساکنین آبادی‌های پنج شهرستان تالش زبان استان گیلان، یعنی شهرستان‌های تالش، رضوانشهر، ماسال، فومن و شفت بوده است. از هر شهرستان 10 روستای بالای 100 خانوار که زبان محلی آن‌ها تالشی است، انتخاب شده اند. گویشوران افراد ذکور این روستاها بودند که در سه ردۀ سنی نوجوانان، میانسالان و سالمندان قرار داشته اند. روش جمع‌آوری داده‌ها، استفاده از پرسش‌نامۀ زبانی لایپزیک و سُوادِش مشتمل بر 65 واژه و 7 جمله بوده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که گویشوران زبان تالشی در تلفظ برخی واژه‌های حوزه‌های دادگانِ پژوهش، شباهت آوایی و واژگانی دارند و در برخی حوزه‌های دیگر تفاوت‌هایی دارند. همچنین سن گویشوران در استفاده از واژه های اصیل زبان محلی خود تاثیر دارد و در سنین پایین، گرایش به فارسی معیار بیشتر است. به طورکلی، سه گویش برای زبان تالشی متصور است که هر گویش دارای گونه‌های زبانی متعددی است که از تنوع آوایی و واژگانی برخوردارند.

The computational dialectometry of Talysh varieties across western-southern side of Caspian Sea

Dialectometrics is a quantitative approach to measure the differences among varying dialects using statistical measurement on a large number of linguistic features in a dialectal area. A dialect atlas, as such, displays variations of language across a geographical area. The present study employs an aggregate data analysis method as well as RuG/L04 dialectometry and cartography software to provide a perspective of phonological and lexical variation in Guilan province, Iran. The statistical population of the study includes residents of five Talyshspeaking towns in Guilan province, i.e. Talysh, Rezvanshahr, Masal, Fuman and Shaft. In each town/area 10 villages with more than 100 Talyshspeaking households were selected. The selected participants were male and they were classified in three age groups including the teen, the middleaged and the elderly. The data were collected using Leipzig and Swadesh language questionnaires which include 65 words and 7 sentences. The results indicate that Talysh speakers tend to behave similarly in phonetic and lexical items in some semantic fields whereas in some other fields differences surface. The age variable proves to be significant in using older local words and the younger subjects tend to use standard Persian. In sum, three general dialects are recognized in Talysh, and each dialect has its own phonetic and lexical variations.