شناسایی طبقات طبیعی همخوان‌ها با توجه به سجع پایانی آیات قرآن کریم

هدف پژوهش حاضر، بررسی طبقات طبیعی موجود در سجع پایانی برخی از سوره‌های قرآن کریم است. بسیاری از سوره‌های قرآن، به‌ویژه جزء سی‌اُم سجع پایانی دارند و به واکه‌ها و همخوان‌های یکسان ختم شده‌اند. برخی دیگر با وجود نداشتن واکه‌ها و همخوان‌های یکسان در سجع پایانی، موزون و گوشنوازند. دلیل این امر را می‌توان در رابطه‌ای دانست که واکه‌ها و همخوان‌ها در پایان هر آیه با آیه دیگر دارند که در قالب طبقات طبیعی قابل تبیین است. متن مورد استفاده در این پژوهش را کلیه آیات قرآن کریم تشکیل می‌دهند. برخی نتایج این تحقیق عبارتند از: 1 با وجود آنکه همخوان‌ها در واژه‌های پایانی برخی آیات با یکدیگر تفاوت دارند، از دیدگاه واج‌شناسی در یک طبقه طبیعی جای می‌گیرند. 2 در یک سوره، برخی از آیات به /m/ و برخی به /n/ پایان می‌یابند که این دو همخوان در یک طبقه طبیعی جای می‌گیرند. 3 طبقه طبیعی «رساها» بیشترین بسامد را در سجع پایانی آیات قرآن به خود اختصاص داده‌اند.

Finding Natural Classes of Consonants and Vowels in Qur"an Rhyme

The present study is aimed to find the natural classes in final rhyme of some verses in the Holy Qur"an. Many verses in the Qur"an have the final rhymes ending in the same consonants and vowels; some others don"t have similar consonants or vowels in the final rhyme; however, they have audible beauty. The reason is that there are some phonological relations between final consonants and vowels of one verse to another. This relation can be construed as natural classes of sounds. The text corpus of the present study is comprised of all of the verses of the Holy Qur"an. Some of the key findings of the study are as follows: (1) Although the final consonants and vowels of some sequential verses were different, they can be classified as natural classes; (2) In some chapters, some verses ended in /m/ and some others ended in /n/. These two sounds are classified as natural class of nasals; (3) Natural class of sonorants comprises the most frequent consonants in Qur"an.