دستور زبان تخیل ویتگنشتاین به‌مثابه روش در گسترش درام (با نگاهی به فیلم‌نامۀ «وقت دیگر، شاید»)

در قرن بیستم، چرخش‌های مطالعات زبانی در حوزۀ فلسفۀ زبان، بر بسیاری از شاخه‌های دیگر فلسفه، همچون مطالعات تخیل در هنر نیز تاثیر گذاشت. لودویک ویتگنشتاین در جایگاه یکی از چهره‌های فلسفۀ زبان در قرن بیستم،کوشید فلسفۀ زبان را از حوزۀ نظریه برهاند و به روش نزدیک کند. بنابراین گزاره‌های او- به‌خصوص در دورۀ متاخر- راهی است برای شناختن کارکردهای زبان درراستای روش‌مندی دستورزبان. هدف از نگارش این مقاله، دست‌یابی به شیوه‌های بسط زبان نمایشی، با نگاهی به روش دستور زبان تخیل بر پایۀ آرای ویتگنشتاین است. در این راستا، فیلم‌نامۀ «وقت دیگر، شاید» اثر بهرام بیضایی، برگزیده شده که بازی‌های زبانی تخیل در آن مشهود است. در این پژوهش، به این سوال پاسخ داده‌ شده که چگونه روش ویتگنشتاین در دستور زبان تخیل، می‌تواند منجر به بسط زبان دراماتیک شود؟ بر همین اساس، این فرضیه‌ قوت می‌گیرد: به‌نظر می‌رسد بیضائی، عناصر مختلفی را با درهم‌آمیزی دستور بازی‌های زبانی متفاوت تخیل درهم آمیخته تا به گسترش زبان نمایشی اثر یاری رساند. این پژوهش، براساس هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای، بر پایۀ روش کیفی و بر مبنای ماهیت توصیفی انجام گرفته است. براساس نتایج، روش تخیل‌پردازی و شکل‌گیری دستور بازی زبانی آن در فیلم‌نامۀ مورد نظر، دارای شکل‌های متفاوتی بوده و منجر شده بیضائی روش‌های متفاوت کلامی را در گفت‌و‌گونویسی و تصویرسازی درهم آمیزد و با روش تخیل شبکه‌ای، به تولید دستور زبانی ویژه دست یابد.

wittgenstein’s imaginative language structure as a way of expansion of the drama (with a look at the scenario of “maybe, another time!”)

in the twentieth century, the rotations of language studies in the philosophy of language have affected many other branches of philosophy, including imagination studies in arts. ludwig wittgenstein, in the position of one of the figures of the philosophy of language in the twentieth century, tried to shake off the philosophy of language from being merely theoretical and make it nearer to method. so, his reports -particularly in the recent era- are the ways to recognize the functions of language in line with the method-orientation of the structure. the purpose of writing this article is to access the expansion ways of dramatic language, with an eye to imaginative language structure based on wittgenstein’s opinions. accordingly, the scenario of “maybe, another time!” by bahram beizaei was chosen in which the linguistic games are clear. in this research, this question has been answered: how can wittgenstein’s method in the imaginative language structure result in the expansion of dramatic language? on this very basis, this hypothesis is strengthened: it seems that beizaei has combined different elements by mixing various structures of imaginative linguistic games to help with the expansion of the dramatic language of the work. this research is applied in terms of the goal and qualitative in terms of the documentary data collection method, and it has been conducted based on descriptive nature. according to the results, imagination-generation and formation of its linguistic game in the addressed scenario, possesses different forms and has led beizaei to combine different verbal methods in dialogue-writing and illustration, and achieve the production of a special linguistic structure by network imagination method.