بررسی جایگاه رادیو در آموزش و ارتقای مهارت‌های ارتباطی حوزۀ خانواده

جامعۀ ایران هم‌اکنون در وضعیت بسیار حساس و بغرنج ناشی از شرایط گذار از دوران سنت به دوران مدرن قرار گرفته و ازجمله نهادهای اجتماعی تحت تاثیر این شرایط، خانوادۀ ایرانی است. سیاست‌گذاران فرهنگی به‌منظور کاهش آسیب‌های اجتماعی حوزۀ خانواده، ناگزیر از مداخله و ارائه آموزش‌های مرتبط هستند. با توجه به اینکه زنان، از مهم‌ترین مخاطبان برنامه‌های رادیویی بوده و نقشی کلیدی در تشکیل کانون محبت در خانواده دارند؛ برنامه‌های رادیویی می‌تواند محمل مناسبی برای ارائۀ این‌گونه آموزش‌ها باشد. پژوهش پیش‌رو با استفاده از روش نظریۀ داده محور، داده‌های موردنیاز برای واکاوی نقش رادیو در ارتقای مهارت‌های ارتباطی در خانواده را از طریق مصاحبه عمیق با 17 زن متاهل ساکن تهران که مخاطب برنامه‌های رادیویی بودند، گردآوری کرد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد که با توجه به آمادگی و استقبال و نیاز شدید زنان به یادگیری مهارت‌های ارتباطی در خانواده، سهم قابل‌توجهی از برنامه‌های شنیده شده از رادیو توسط زنان، به موضوعات خبری و سرگرمی‌هایی نظیر مسابقات رادیویی اختصاص داشته و برنامه‌های آموزشی در حیطه خانواده نظیر فرزندپروری مبتنی بر نیازها و اقتضائات روز، مهارت‌های ارتباطی و زناشویی و ...، بخش اندکی از برنامه‌های رادیویی را که مشارکت‌کنندگان در پژوهش، مخاطب آن بوده‌اند، شامل شده است. مدل مفهومی نیز نشان می‌دهد که قالب‌های نامناسب برنامه‌سازی، فقدان ارتباط دوسویه موثر بین برنامه‌سازان و مخاطبان، بی‌حوصلگی ناشی از مشکلات مالی، جذابیت برنامه‌های ماهواره‌ای و استفاده گسترده از شبکه‌های اجتماعی مجازی، در زمره شرایط علّی، زمینه‌ای و مداخله‌گری قرار دارند که بر «کاهش استفاده زنان از برنامه‌های آموزشی رادیو» به‌عنوان مقوله اصلی این پژوهش اثر داشته‌اند.

Investigating the Role of Radio in Educating and Promoting Family Communication Skills

Iranian society is presently in a critical situation due to the transitory conditions arising from tradition to modern times and Iranian family institution is among the social institutions which is affected by these conditions. Cultural policy makers inevitably have to intervene and provide Iranian family with related education in order to reduce social harm to this institution. With regard to the fact that women are the most important listeners of radio programs and play a key role in providing the family institution with love, radio programs can best render this kind of education. The present study, using Grounded theory approach, compiled the data required to analyze the role of radio programs in promoting family communication skills through indepth interviews with 17 married women who were the regular listeners of radio programs. Data analysis showed that because of women welcome of radio programs and their strong need to the family communication skills, a significant contribution of radio programs listened by women covered news topics, entertainment programs such as radio contests, music, family educational programs like child rearing needs on day to day basis, communication and marriage skills that the participants of this research listened to. The conceptual model also showed meaningful relationships among different categories of listeners to the radio programs.