وضعیت سواد محیط زیست و ارتباط آن با اخلاق زیست محیطی در بین دانش آموزان مدارس دوره متوسطه

زمینه. برای طرح هر برنامه آموزشی در زمینه ارتقا فرهنگ زیست محیطی دانش آموزان، باید وضعیت جاری سواد زیست محیطی آنان مورد سنجش قرار گیرد. لذا هدف این تحقیق ارزیابی سواد حفاظت محیط زیست و ارتباط آن بااخلاق زیست محیطی دانش آموزان دوره متوسطه به عنوان نسل جوان یک کشور خاورمیانه ای بود. روش کار. این پژوهش توصیفی - پیمایشی در شهر خوی مرکز شهرستان خوی در استان آذربایجان غربی در ایران در سال 1401انجام شده است. جامعه نمونه 14.000 دانش آموز دوره متوسطه این شهر بود. حجم نمونه براساس فرمول کوکران 350 نفر تعیین شد و به صورت خوشه ای دو مرحله ای انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته در چهار بخش دانش، نگرش، عملکرد و اخلاق محیط زیست بود. روایی پرسشنامه به وسیله پانل خبرگان از حوزه ی محیط زیست و آموزش و پرورش به تعداد سه نفر از هر کدام از طریق فرم سنجش استاندارد نسبت روایی محتوا (cvr) انجام گردید. نسبت روایی پرسشنامه بالاتر از 79/ 0 محاسبه شد. پایایی پرسشنامه در یک جامعه کوچک مقدماتی (مطالعه پایلوت) انجام شد و مقدار پایایی با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ 76/ 0 محاسبه شد. داده های پرسشنامه با استفاده از نرم افزار اکسل جمع آوری شد و با استفاده از نرم افزار spss نسخه ی 22 با آزمون های آماری ناپارامتریک من ویتنی و اسپیرمن تجزیه و تحلیل گردیدند. یافته ها. نمره میانگین دانش محیط زیست 6/ 87، نگرش 5/ 84، عملکرد 6/ 50 و اخلاق 82 درصد به دست آمد. بین این چهار متغیر همبستگی معنی داری با ضرایب همبستگی دانش با نگرش 51/ 0، دانش با رفتار 2/ 0، دانش با اخلاق 36/ 0، نگرش با رفتار 47/ 0، نگرش با اخلاق 51/ 0 و رفتار با اخلاق 47/ 0 به دست آمد. با افزایش پایه تحصیلی، نمره دانش زیادتر شده اما تاثیری روی سه متغیر دیگر نداشت. متغیر میزان تحصیلات والدین دانش آموزان، فقط روی مولفه ی دانش تاثیر مثبت داشت. اختلاف در نمرات دانش، نگرش و اخلاق پسران و دختران معنی دار نبود اما نمره رفتار پسران پنج درصد بیشتر بود. بین نمرات هر چهار متغیر با وضعیت مالی خانواده ارتباط معنی داری وجود نداشت. نتیجه گیری. دانش آموزان دوره متوسطه اول شهر خوی سطح دانش، نگرش و اخلاق نسبتا مطلوب (نمره 85 درصد) اما سطح رفتار و عملکرد زیست محیطی ضعیف (6/ 50 درصد) داشتند. لذا استنباط می شود دانش و نگرش کسب شده عمیق و موثر نبوده تا منجر به بهبود مطلوب رفتار محافظتی از محیط زیست شود بنابراین لازم است از سطح پیش دبستانی و دبستان سواد و اخلاق زیست محیطی کودکان فرهنگ سازی گردد.

the status of environmental literacy and its relationship with environmental ethics among secondary education schools students

background. in order to adopt an educational program to promote students' environmental culture, the status of students’ environmental conservation literacy should be determined. hence, this research aimed to evaluate the environmental conservation literacy and its relationship with environmental ethics among secondary education schools students, as young generation, in a middle east country. methods. this descriptive survey was conducted in khoy, a city in the central district of khoy county, west azerbaijan province, iran, in 2022. the sample size was determined using cochran's statistic and comprised of 350 individuals selected in two stages from a pool of 14,000 students. the data collection tool was a researcher-made questionnaire about environmental knowledge, attitude, performance, and ethics. three environmental and three education specialists used the content validity rate (cvr) assessment form to assess the validity of the questionnaire; the questionnaire validity index was calculate 0.79. the reliability of the questionnaire was also conducted through pilot research, and its value was calculated using cronbach's alpha test as 0.76. the data was analyzed with nonparametric statistical tests such as the mann-whitney test in spss version of 22. results. the average scores of environmental knowledge, attitude, performance and ethics were respectively: 87.6, 84.5, 50.6 and 82%. between these four variables, there is a significant correlation with the correlation coefficients of knowledge and attitude 0.51, knowledge and behavior 0.2, knowledge and ethics 0.36, attitude and behavior 0.47, attitude and ethics 0.51, and behavior and ethics 0.47 was obtained. with the increase of the educational level, the knowledge score increased, but it had no effect on the other three variables. the variable of education level of students' parents showed a positive effect only on the knowledge component. the difference in the knowledge, attitude and ethics scores of boys and girls was not significant, but the behavior score of boys was 5% higher. there was no significant relationship between the scores of all four variables and the financial status of the student’s family. conclusion. the first secondary school students of khoy city had a relatively favorable level of knowledge, attitude and ethics (score 85%), but the level of environmental performance was weak (50.6%). therefore, it is inferred that the acquired knowledge and attitude is not deep and effective to lead to the desired improvement of environmental conservation behavior. so, it is necessary to be cultured children's environmental literacy from the preschool and elementary school levels.