بررسی علل تجویز و مصرف غیر استاندارد دارو در کشور و راهکارهای بهبود آن از دیدگاه دانشجویان داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تبریز

زمینه و اهداف: تجویز و مصرف غیرمنطقی داروها پیامدهای ناگوار بسیاری به دنبال دارد. در این میان، پزشکان و داروسازان نقش حساسی در جهت‌گیری و هدایت فرهنگ دارودرمانی به سوی روش های صحیح تجویز و مصرف داروها دارند. هدف این مطالعه بررسی علل تجویز و مصرف غیراستاندارد دارو در ایران و راهکارهای بهبود آن از دیدگاه دانشجویان داروسازی تبریز در سال 95-94 بود. مواد و روش ها: این مطالعه مقطعی از نوع تلفیقی (کمی-کیفی) بوده و برای انجام آن پرسشنامه‌ای در6 حیطه (نقش داروسازان، پزشکان، بیماران، اقتصاد، مدیریت و نظارت، صنعت داروسازی) طراحی و توسط دانشجویان تکمیل گردید. روایی پرسشنامه توسط اساتید مجرب تایید و برای پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ (0/832=) استفاده شد. یافته ها: از نظر دانشجویان داروسازی، مهمترین علل تجویز و مصرف غیرمنطقی دارو شامل تمایل بیماران به خوددرمانی (0/63±3/49 امتیاز)، پزشک سالاری نظام سلامت و تعامل ناکافی پزشکان با داروسازان و سایر همکاران گروه پزشکی (0/71±3/41 امتیاز) و پایین بودن سطح آگاهی بیماران در مورد خطرات مصرف نابجای دارو (0/62±3/39 امتیاز) بودند. همچنین در بین همه حیطه ها، امتیاز حیطه مدیریت و نظارت مناسب بیش از بقیه موارد به دست آمد. نتیجه گیری: آگاهی ناکافی جامعه از مصرف صحیح داروها، تمایل به خوددرمانی، تعامل ناکافی پزشکان با سایر همکاران حوزه سلامت و کمبود نظارت سازمان های مرتبط مدیریتی و نظارتی علل اصلی تجویز و مصرف غیرمنطقی دارو در کشور می باشند. لذا افزایش سطح آگاهی عمومی، ارتقای برنامه های آموزشی و نیز تعاملات تیم درمان، کاستن از مشکلات اقتصادی داروخانه ها و بهبود نظارت سازمان های مربوطه بر عملکرد گروه پزشکی کاملا ضروری است.

Evaluating the Causes of NonStandard Prescription and Drug Use in Iran and Its Improvement Strategies from the Viewpoint of Pharmacy Students of Tabriz University of Medical Sciences

Background and Objectives : Irrational drug prescription and consumption lead to numerous undesirable consequences. Physicians and pharmacists have critical roles in directing the drug therapy culture to proper way and destination. In this study, causes of nonstandard prescription and drug use in Iran and its improvement strategies from the viewpoint of Tabriz pharmacy students were evaluated in 20152016. Material and Methods: To perform this crosssectional quantitativequalitative study, a questionnaire was designed in six domains (role of pharmacists, physicians, patients, economy, management and supervision, pharmaceutical industry) and completed by the students. Validity of the questionnaire was confirmed by experts and its reliability was determined by Cronbach’s Alpha method (Alpha=0.832). Results: The students declared that the most important causes of irrational drug prescription and consumption were patients’ tendency to selfmedication (3.49±0.63), physician based health system and inadequate collaboration between physicians with pharmacists and other medical team members (3.41±0.71) and low level of knowledge of patients about the risks of drug misuse (3.39±0.62). Also, among the all domains, the importance of appropriate management and supervision was greater than other items. Conclusion: Inadequate knowledge of the society about proper use of medications, tendency to selfmedication, inadequate collaboration between physicians with other health system members, low supervision of related management and supervisory organizations are the main causes of irrational drug prescription and consumption in the country. Therefore, increasing public awareness level, improving educational programs and collaboration between the treatment team members, reducing the economic problems of pharmacies and improving the supervision of relevant organizations on medical group is absolutely necessary.