فرایند سیاست گذاری اچ آی وی/ایدز در ایران: بخش دوم- از تدوین تا ارزشیابی سیاست و چالش های مرتبط

زمینه و اهداف: لازمه دستیابی به یک سیاست مطلوب کسب درک درست و بینش صحیح در خصوص فرایند سیاست گذاری است. این مطالعه با هدف تحلیل فرایند سیاست گذاری ایدز (تدوین، اجرا و ارزشیابی) در ایران صورت گرفت. مواد و روش ها: مطالعه ای کیفی و اکتشافی است که با بهره گیری از مرور مستندات و مصاحبه و در سال های 94-95 انجام شده است. انتخاب اسناد با روش نظام مند و افراد مطلع کلیدی با روش های غیر احتمالی صورت گرفت. با استفاده از راهنمای مصاحبه، تعداد 32 مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل چارچوبی با کمک نرم افزار maxqda استفاده شد. یافته ها: تدوین سیاست ایدز در دو مسیر مشخص کارگروه کشوری در قالب برنامه ملی استراتژیک و کمیته کاهش آسیب ستاد مبارزه با مواد مخدر صورت می گیرد، اما بیشتر حالت جزیره ای داشته و هنوز به همگرایی مطلوبی نرسیده است. رویکرد کشور در اجرای سیاست ها از بالا به پایین است و وظیفه ارتقا تعامل بین سازمان های مختلف بر عهده کمیته کشوری و زیرکمیته های مربوطه و استانی است که با چالش هایی مواجه است. فرایند ارزشیابی نیز علیرغم داشتن ساختار مشخص از چالش هایی همچون نبود قدرت اجرایی لازم، عدم پیش بینی منابع، ضعف ارزشیابی سیستماتیک و همکاری ناکافی سازمان های شریک برنامه رنج می برد. نتیجه گیری: سیاست گذاری کاملا دولتی و نادیده گرفتن نقش جامعه مدنی و سمن ها در فرایند سیاست گذاری کاملا مشهود است. به نظر می رسد اصلاح ساختار و فرایند سیاست گذاری ایدز می تواند بخش زیادی از مشکلات نظام اجرا، پایش و ارزشیابی را نیز مرتفع کند.