تحلیلی نوین از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی درباره قضایای متصله

ارائه تحلیل و تبیین درست از متصلات طوسی، به‌عنوان نماینده جریان متقدمان در منطق، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نوشتار پیش‌رو، نخست بیان می‌کند که اتفاقیِ مورد نظر طوسی، افزون بر صدق دوطرف، دارای اجزای محتمل‌الصدق و الکذب نیز می‌تواند باشد. سپس نشان می‌دهد‌ که طوسی برای شرطی استصحابی، از باب جهات، اعتباری قائل نیست و ازاین‌رو سخن کسانی که پنداشته‌اند او در اساس‌الاقتباس با مسئله عکس مستوی موجبه لزومی با تردید برخورد کرده است، کاملاً ناموجه است.بخش زیادی از این مقاله به شرح پیش‌فرض‌های محقق‌ طوسی در تبیین شرایط مولفه‌های لزومی اختصاص یافته است. نتایج مهم برآمده، ما را به این حقیقت رهنمون می‌سازد که: اولاً، سور در متصله، اختصاص به لزومی حقیقی دارد؛ ثانیاً، موجبه کلی لزومی، مانع از لزومی حقیقی است که تالی آن در حالت ایجابی ضروری‌الصدق است؛ ثالثاً، تنها موضع کاربردی لزومی لفظی منطق ‌طوسی، برهان ‌خلف است.پیام مهم دیگر این نوشتار، تفسیر سالبه لزومیه منطق ‌طوسی به لزوم سلب است، نه سلب لزوم. این تفسیر ازآن‌رو مهم جلوه نموده که در منفصلات، تصویر سالبه منفصله به سلب ‌انفصال است، نه انفصال‌ سلب.