تصورات بدیهی و چالش منشا بداهت آنها

عالمان علوم عقلی، از دیرباز بر این باور بوده‌اند که تصورات نظری، مانند تصدیقات نظری، باید به بدیهیات بینجامند، وگرنه لازمۀ آن، تسلسل بوده و تصوری پدید نخواهد آمد و آن‌گاه با این پرسش روبه‌رو شدند که سبب بداهت تصورات چیست؟ در این راستا، دیدگاه‌های متفاوتی عرضه شد. برخی بر دیدگاه عمومیت و گروهی بر بساطت و شماری بر علم حضوری و بعضی بر تفصیل، گرویدند. این نوشتار، به روشی مسئله‌محور: اولاً، ضمن فرق نهادن میان تصورات و تصدیقات، بر آن است که در تصدیقات نظری، حجیت مطرح است و حجیت تصدیقات، وابسته به تصدیقات بدیهی است. اما در تصورات نظری، حجیت مطرح نیست، بلکه شناخت تصورات مطرح است و شناخت تصورات نظری، وابسته به شناخت تصورات بدیهی است، وگرنه به تسلسل می‌انجامد؛ ثانیاً، در سبب بداهت تصورات بدیهی، دیدگاه‌های علم حضوری و عمومیت و بساطت و تفصیل، نمی‌توانند تبیین درستی از آن ارائه دهند، بلکه دیدگاه بساطت همراه با علم حضوری به معلوم، تنها دیدگاهی است که می‌تواند توجیهی منطقی، درباره راز بداهت تصورات بدیهی داشته باشد