واقع‌نمایی حسیات از دیدگاه ابن‌سینا

از ارتباط اندام حسی با اشیای خارجی، گونه‌ای از شناخت برای انسان ایجاد می‌شود که ادراک حسی نام دارد. منطق‌دانان، گزاره‌های حاکی از این ادراک را که بیانگر توصیف امور خارجی است، حسیات می‌نامند. بسیاری از اندیشمندان و منطق‌دانان، حسیات را از مبادی باب برهان و از جمله قضایای بدیهی شمرده‌اند. از دیدگاه آنان، در قضایای بدیهی مطابقت با واقع امری حتمی و مسلّم به‌شمار می‌آید. ازسوی‌دیگر، وجود خطا در ادراکات حسی انکارناپذیر است. بدیهی بودن حسیات با امکان وجود خطا در آنها ناسازگار است؛ ازاین‌رو، منطق‌دانان باید راهی برای حل آن ارائه کنند. ابن‌سینا نیز همچون سایر منطق‌دانان، حسیات را بدیهی می‌داند. این نوشتار درپی تبیین دیدگاه ابن‌سینا در بدیهی دانستن حسیات و راه حل وی برای مسئله خطا در ادراکات حسی است. وی در توجیه خطای ادراک حسی، خطا را محصول قوه واهمه دانسته و می‌گوید خطا در حسیات، هنگامی رخ می‌دهد که عقل تحت تاثیر قوه واهمه، حکمی صادر کند؛ اما حکم عقل در حسیات، اگر به‌تنهایی و بدون دخالت وهم باشد همواره مطابق با واقع خواهد بود.