تاثیر جنگ جهانی اول بر تحولات سیاسی نخجوان از قرارداد باتوم تا قرارداد قارص (1918-1921)

چکیده قرارداد مهم قارص که در تاریخ 24 مهر 1300/ 13 اکتبر 1921بین دولت های وقت ترکیه، شوروی، ارمنستان، آذربایجان و گرجستان به امضا رسید، منجر به واگذاری نخجوان به جمهوری آذربایجان شد. ارامنه تلاش های زیادی جهت حفظ نخجوان انجام دادند، اما همه کوشش های آنها به دلیل داشتن رقبای نیرومندی چون شوروی و ترکیه ناکام ماند. در نتیجه پیمان قارص نه تنها واحد سیاسی جدیدی را پهنه قفقاز ایجاد کرد، بلکه از منظر ژئوپلتیک نیز موجب شکل گیری جغرافیای سیاسی جدیدی در شمال غربی ایران شد. هدف اصلی پژوهش آن است تا نشان دهد که چگونه توالی رویدادهای سال های آغازین جنگ جهانی در شکل گیری واحد سیاسی نخجوان تاثیر گذاشته است. روش پژوهش در این تحقیق مبتنی بر روش تاریخی و به شیوه توصیفی تحلیلی بر پایه یافته ها و داده های کتابخانه ای است. براساس موضوع پژوهش، این پرسش مطرح می شود؛ جنگ جهانی اول چه تاثیری بر تحولات سیاسی نخجوان از قرارداد باتوم تا قرارداد قارص داشت؟ یافته های پژوهش نشان می‌دهد منافع مشترک دولت نوپای شوروی و ترکیه باوجوداین که هر دو کشور در ضعف سیاسی و نظامی ناشی از پیامدهای جنگ جهانی اول بودند، اما برای نفوذ در قفقاز جنوبی با واگذاری نخجوان به جمهوری آذربایجان زمینه های نفوذ بعدی را برای خود فراهم کردند.

The Impact of World War I on Nakhjavan Political Developments from the Treaty of Batum to the Treaty of Kars (1918-1921)

AbstractThe important Treaty of Kars, signed between the governments of Turkey, the Soviet Union, Armenia, Azerbaijan, and Georgia on October 13, 1921, led to the transfer of Nakhjavan to the Republic of Azerbaijan. After the First World War, the Armenians first took politicalmilitary steps to annex Nakhjavan to the fledgling Republic of Armenia. However, all their efforts failed due to the presence of strong rivals such as the Soviet Union and Turkey. As a result, the Treaty of Kars not only created a new political unit in the Caucasus, but also from a geopolitical point of view, led to the formation of a new political geography in northwestern Iran. The present descriptiveanalytical study, using a historical method based on library and archival documents, mainly aimed to show how the sequence of the events of the early years of World War I influenced the formation of the political unit of Nakhjavan. Therefore, this study concerns the possible impact of the First World War on the political developments in Nakhjavan, from the Batum treaty to the Kars treaty. Although Soviet and Turkish governments were politically and militarily weak due to the consequences of the First World War, the research findings show that the common interests of both fledgling countries paved the way for starting their influence in South Caucasus by handing over Nakhjavan to the Republic of Azerbaijan to keep their further control of the region.