کاربست نظریه «کنش گفتاری» در خوانش آیات جهاد

بازخوانی روشمند آیات جهاد، با هدف دستیابی به گفتمان قرآن و خوانشی نو از آیات جهاد با استفاده از رویکردهایی مانند نظریه کنش گفتاری، این امکان را به محقّق می‌دهد تا از زوایای گوناگون به مسئله پژوهشی خود بنگرد و زوایای ناپیدای متن را واکاوی کند. بر این اساس، در پژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته است، در پی آن هستیم تا دریابیم که تحلیل آیات جهاد بر اساس نظریه کنش گفتاری چه نتایجی را در بر دارد؟ یافته‌های این بررسی حاکی از آن است که میزان کاربست انواع پنج‌گانه کنش‌های گفتاری سرل، در آیات جهاد بر اساس بسامد تکرار شامل کنش اظهاری، ترغیبی، اعلامی، عاطفی و تعهّدی است. خداوند در این آیات با استفاده از افعال گوناگونی نظیر تقیید، تصحیح، تبیین، تصریح، تعلیل و... مبحث جهاد و قتال را تبیین و مخاطب را نسبت به جوانب آن آگاه نموده است. بالا بودن میزان کنش اظهاریِ تعلیل، توصیف، آگاهی بخشی، تصریح، تشریح، تبیین و... از یک سو حاکی از آن است که اراده الهی منطبق بر گفتمان ارشاد و ارتقایِ فهمِ مخاطب است و از سوی دیگر نشان‌دهنده این است که گوینده قصد دارد تا مخاطب پیش از پرداختن به قتال درباره علّت آن بداند.

The Application of Speech Act Theory in the Reading of Ayahs of Jihad

The methodical rereading of the ayahs of Jihad, with the aim of identifying the discourse of the Qur’an and engaging in a new reading of these ayahs using approaches such as the theory of speech act, allows researchers to look at their research problems from different angles and explore the invisible aspects of the text. Accordingly, in the present study, which has been conducted by a descriptiveanalytical method, we seek to find out the results of the analysis of the ayahs of Jihad based on the theory of speech act. The findings indicate that Searle’s five types of speech acts, based on the frequency of repetition, in the ayahs of Jihad are representative, directive, declarative, expressive and commissive acts. In these ayahs, God has explained Jihad and fighting by using various verb types such as condition, correction, explanation and clarification, and has informed the audience about the aspects of Jihad. The high frequency of representative acts of reasoning, describing, informing, clarifying, defining, explaining, affirming, etc. on the one hand suggests that the divine will is consistent with the discourse of guidance and promotes the understanding of the audience, and on the other hand, it shows that the speaker wants to tell the audience about the reason of fighting before the fighting itself.