تاثیر گفتمان خلفا بر رویکرد عبدالله‌بن عباس به نهضت امام حسین (ع)

عبدالله بن عباس شاخص‌ترین چهرۀ خاندان عباس بن عبدالمطلب و یکی از نخبگان صحابه است. باوجود اخبار فراوانی که در فضل و دانش این چهرۀ مشهور بازتاب یافته، اما بخش‌هایی از زندگی او همچنان با ابهاماتی روبروست. مهم ترینِ این ابهام‌ها عدم همراهی او با امام حسین(ع) در واقعۀ کربلاست. برخی منابع از معذور و یا ماذون بودن او سخن گفته‌اند، که درست به نظرنمی رسد. در این پژوهش از دیدگاهی دیگر، اندیشه و تفکّر عبدالله بن ‌عباس نسبت به برنامۀ امام حسین(ع) در آستانۀ واقعۀ کربلا بررسی و تحلیل شده است. برای این ‌کار، زیست سیاسی ابن عباس در دوران خلفا و حکومت امام علی(ع) مورد واکاوی انتقادی قرارگرفته است. پرسش اصلی این پژوهش به این شکل مطرح می‌شود که گفتمان خلفا چه تاثیری بر رویکرد ابن ‌عباس به نهضت امام حسین(ع) داشت؟ این پژوهش با روش توصیف و تحلیل تاریخی و با کمک سه مولفۀ عقیده، غنیمت و منفعت و مفهوم گفتمان انجام‌شده است. نتیجۀ این پژوهش حاکی است تاثیرپذیری ابن‌ عباس از گفتمان خلفا سبب می‌شد که او در عین پایبندی کلی که به گفتمان اهل‌بیت(ع) داشت، برخی وقایع ازجمله نهضت و حرکت امام حسین(ع) را با رویکرد و اندیشه‌ای متفاوت از ایشان تحلیل و ارزیابی کند.

The Impact of the Discourse of Caliphs on Abdullah bin Abbas's Approach to Imam Hussein's (AS) Movement

Abdullah Ibn Abbas is the most prominent figure in the family of Abbas ibn Abd alMuttalib and one of the noted Sahabi of Prophet Muhammad (UHBP). Despite the much information reflecting the grace and knowledge of this famous figure, some parts of his life are still unclear. The most important of these ambiguities is his failure to accompany Imam Hussein (AS) in the incident of Karbala. Some sources suggest that he had legitimate excuses, or alternatively was excused to do so, which are not true. In this study, from a different point of view, Abdullah Ibn Abbas's ideas about Imam Hussein's (AS) plan on the eve of the Karbala incident have been studied and analyzed, and to this end, Ibn Abbas's political life during the caliphs and Imam Ali's rule has been critically analyzed. The main question of this historically descriptive and analytic study that implemented a historical description and analysis using the three elements of faith, booty, and benefit, as well as the concept of discourse, concerns how the discourse of the caliphs affected the approach of Ibn Abbas to the movement of Imam Hussein (AS). The results show that despite having a general commitment to the discourse of the Ahl alBayt (AS), Ibn Abbas was influenced by the discourse of the caliphs, which caused him to analyze and evaluate some events, including the movement of Imam Hussein (AS) from a different perspective than Imam's.