جایگاه آیات قرآن در تحلیل فتوحات اعراب مسلمان در ایران

مساله فتوحات اعراب مسلمانان در ایران ‌یکی از مسائلی است که هنوز ابعاد آن به طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته است و پرسش‌های بسیاری در این خصوص وجود دارد. ‌یکی از پرسش‌های بنیادین در این زمینه این است که آیات قرآن کریم چه جایگاهی را در روند فتوحات ایران داشته است؟ مدعای پژوهش پیش‌رو بر این است که آیات قرآن به عنوان کتاب راهنمای مسلمانان، نقشی اساسی در نوع نگاه و عملکرد اعراب در روند فتوحات در ایران و پیروزی آنان بر دولت ساسانی داشته است که در این جا تلاش می‌شود با خوانش مجدد متون تاریخی و با رویکرد توصیفی تحلیلی، جایگاه آیات قرآن در دستگاه محاسباتی و فضای ذهنی اعراب مسلمان بازسازی، و به نقش آن در پیروزی‌های مسلمانان در روند فتوحات پرداخته شود. به نظر می رسد مسلمانان در الهام گیری از آیات قرآنی در عرصه نبرد بهره فراوانی بردند. آنان با نویدهای پیروزی که به مسلمانان در آیات قرآنی داده شده بود روحیه می گرفتند و از اندیشه شراء نفس که به معناى فدا کردن خود بود روحیه ایثار و شهادت طلبی را تحریض می نمودند.

The Position of the Qur’anic Ayahs in the Analysis of the Conquests of the Arab Muslims in Iran

Abstract The conquests of Arab Muslims in Iran is one of the issues that have not yet been fully explored and there are many unanswered questions. A fundamental question to ask is what role the ayahs of the Holy Qur’an played in the course of conquering Iran. The present study claims that the Qur’anic ayahs, as a guidebook for Muslims, have played a key role in Arabs’ attitude and their performance in the conquests of Iran and their victory over the Sassanid government. Therefore, taking a descriptiveanalytical approach, it attempts to reconstruct the position of the Qur’anic ayahs in the calculations and mental space of Arab Muslims by rereading the historical texts. Muslims seem to have greatly profited from the inspirations of the Qur’anic ayahs in their battles. They were encouraged by the promises of victory given to the Muslims in the Qur’anic ayahs, and aroused the spirit of selfsacrifice and martyrdom by the idea of sacrificing oneself.