منازعات جانشینی بویهیان و تاثیر آن بر افول فرهنگ و تمدن اسلامی با تاکید بر علوم عقلی

در قرون چهارم و پنجم، حاکمیت بویهی با ماهیت خاندانی،بخش قابل توجهی از قلمرو اسلامی را زیر فرمان داشت. اگر چه در قرن چهارم، فرهنگ و تمدن اسلامی در اوج رونق و شکوفایی بود؛ ولی تحت تاثیر عوامل متعدد از قرن پنجم به بعد، روند افول و سیر نزولی به خود گرفت. تقارن زمانی این پدیده با دوران ضعف سیاسی ناشی از منازعات داخلی در حکومت بویهیان، موید این پندار است که بین دو پدیده، رابطه علّی معلولی برقرار بوده است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی، ضمن تشریح این منازعات به بررسی و تبیین تاثیر آن‌ها در فرهنگ و تمدن اسلامی پرداخته، به این پرسش پاسخ می‌دهد که منازعات جانشینی بویهیان چگونه بر افول فرهنگ و تمدن اسلامی به ویژه علوم عقلی اثر گذاشت؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که منازعات جانشینی بویهیان به کاهش قدرت سیاسی امیران این سلسله منجر شد و این امر نیز به نوبه خود ضعف نهاد وزارت، قدرت یابی رقیبان سیاسی سلطان، تضعیف رونق اقتصادی، تشدید ناامنی‌های اجتماعی، گسترش منازعات فرقه‌ای و شیوع جریان‌های فکری عقل‌ستیز را در پی داشت که این عوامل موجبات رکود علوم عقلی و در نتیجه افول و انحطاط فرهنگ و تمدن اسلامی را فراهم ساختند.

The Buyids’ Succession Struggles and Their Impact on the Decline of Islamic Culture and Civilization, Emphasizing Rational Sciences

The Buyid dynasty, having a familial nature, ruled a significant portion of the Islamic territory in the fourth and fifth centuries. Although the Islamic culture and civilization was at its flourishing peak in the fourth century, it began to decline from the fifth century onward due to numerous factors. The coincidence of this phenomenon with the era of political weakness of Buyids caused by interior struggles confirms a causal relationship between the two events. Using a descriptiveanalytical method, by describing the struggles, this study seeks to explain their impact on Islamic culture and civilization, and to answer this question that how the Buyid’s succession struggles contributed to the decline of Islamic culture and civilization, especially in the area of rational sciences. The findings show that the Buyid’s succession conflicts led to the decline of the political power of the Buyid’s emirs, which in turn led to the weakness of the ministry, the strengthening of the political opponents of the Sultan, the weakening of economic prosperity, the escalation of social insecurity, the spread of sectarian strife and the prevalence of antirational currents. These factors gave rise to the decline of the rational sciences and, consequently, the decline of the Islamic culture and civilization.