نقش و جایگاه طوایف کرد در جنگ‌های شاه تهماسب صفوی با عثمانی

در دوره شاه تهماسب اول (930984 ق)، صفویان چهار جنگ بزرگ با عثمانی را متحمل شدند. از آن جا که مناطق کردنشین، حایل میان ایران و عثمانی بود، کردها نیز ناخواسته در این جنگ‌ها وارد شده و به ایفای نقش پرداختند. لذا با توجه به نقش تعیین کننده طوایف کرد در این تقابل، پاسخ به این پرسش که کردها چه رویکردی به نبردهای مزبور داشتند؟ هدف بنیادین این تحقیق می‌باشد. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که رویکرد کردها، مبتنی بر عوامل سیاسی و اقتصادی تاثیرگذار بود و با سیاست‌های اعمالی صفویان و عثمانی‌ها نسبت به طوایف کرد پیوندی تنگاتنگ داشت. از این‌رو، با توجه به موقعیت جغرافیایی مناطق کردنشین، دو حکومت مذکور در صدد برآمدند، با اعمال سیاست‌های مصلحت اندیشانه، از توان نظامی کردها و جایگاه راهبردی کردستان برای تغییر سرنوشت جنگ به سود خویش بیش ترین بهره را ببرند. در نهایت دست‌آورد این دوره از رویارویی‌ها، برای صفویان حفظ استقلال و قلمرو سیاسی ایران و برای عثمانی‌ها تسلط بر بین‌النهرین و رسیدن به سواحل خلیج فارس و برای کردها ابقای امارت‌های محلی آنان بود. تدوین این پژوهش با بهره گیری از منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته است.

The Role and Position of Kurd Tribes in the Wars of Shah Tahmasp I with the Ottoman

The Safavids were engaged in four major wars with the Ottoman Empire during the reign of Shah Tahmasp I (15141576 A.D.). Since the Kurdishinhabited areas were the Iranian–Ottoman borderlands, the Kurds also unwillingly entered these wars and played their roles. Therefore, given the decisive role of the Kurdish tribes in this confrontation, this descriptiveanalytical study basically seeks to determine the Kurds’ approach to the battles occurred. The findings indicate that their approach drew on the influential political and economic factors and was closely linked to the policies of the Safavids and the Ottomans towards the Kurdish tribes. Thus, given the geographical location of the Kurdishinhabited regions, through exercising expedient policies, the two rules sought to take the utmost advantage of the Kurds’ military power and the strategic position of Kurdistan in their own interests and to win the battles. These confrontations eventually produced the maintenance of independence and political realm of Iran for the Safavids, the Ottomans’ dominating Mesopotamia and reaching the coasts of the Persian Gulf, and the survival of the Kurdish local emirates for the Kurds.