تحلیل جنگ‌های اعراب با ساسانیان بر اساس عناصر راهبردی کلاوزویتس؛ از قادسیه تا نهاوند

مساله این پژوهش شناسایی و بررسی مولفه‌های تعیین کننده در سرنوشت جنگ های ساسانیان با مسلمانان از قادسیه تا نهاوند است. نبود مطالعات نظری و فقدان تطبیقی این کارزار ها با نظریه‌های جنگی معاصر، تلاشی مضاعف برای تطبیق گزارش‌های تاریخی بر اساس یکی از مهم‌ترین نظریات جنگ نیاز داشت تا این پرسش را پاسخ دهد که دو قدرت ساسانی و نیروی نوظهور اعراب مسلمان در صحنه های نبردهای چهارگانه از چه عوامل و عناصر راهبردی بهره بردند که سرانجام به پیروزی اعراب در جنگ‌ها انجامید؟ در پاسخ بدین پرسش اصلی، داده‌های منابع، بر اساس نظریه عناصر راهبردی 15 گانه کلاوزویتس (در 5 زمینه اصلی ذهنی، فیزیکی، ریاضی، جغرافیایی و آماری) تحلیل و تبیین شده و این مدعا را مطرح که تفوّق اعراب مسلمان در عناصر ذهنی نقش تعیین کننده داشته و تاثیر این تفوّق بر سایر عناصر فیزیکی، ریاضی، جغرافیایی و آماری نمود خود را در پیروزی مسلمانان نمایانده است. بنابراین، با استناد بر این عناصر راهبردی پیروزی مسلمانان، بیش از آن که به عوامل ماورائی و قدسی نسبت داده شود، عوامل عینی و تاریخی را باید در نظر گرفت.