‌بررسی تحلیلی عملکرد نظامی حکومت صفوی در شورش افاغنه

سقوط حکومت صفویه به سال 1135ق. ق به‌واسطه شورشی در شرق کشور، محصول علل و عوامل چندی است که یکی از آنها به عملکرد نظامی حکومت صفوی در قبال شورش افاغنه برمی‌گردد. هرچند دولت صفوی طی سال‌های1120 تا1135ق. اقدامات قابل‌توجهی در عرصه نظامی برای مقابله با شورش افاغنه به عمل آورد، اما توفیقی حاصل نکرد. پاسخ به چرایی ناکامی در حوزه‌ نظامی و تحلیل عوامل خنثی‌کننده یا کم اثرکننده‌ مدیریتی، اجتماعی و سیاسی این اقدامات، مهم‌ترین دغدغه‌های این پژوهش است. برای یافتن علل و عوامل حقیقی بروز چنین شرایطی، اقدامات نظامی انجام‌شده در مهار این بحران و موانع و کاستی‌ها و نارسایی‌های موجود بررسی گردید. در مجموع عواملی چون غفلت‌ها، سستی‌ها، وقت‌کشی‌ها، سوء مدیریت نیروها و عوامل مرکزی، ضعف فرماندهی و ضعف اطلاعاتی و نبود انگیزه مقاومت و جنگ، شورشیان افغان را پیروز نهایی این کشاکش‌ها قرارداد. البته نقش عوامل ساختاری، اجتماعی، سیاسی و مدیریتی دوره سلاطین پیشین که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم نیروی نظامی را تضعیف می‌کرد، غیرقابل ‌انکار است. روش این پژوهش روش گردآوری اطلاعات، ارزیابی داده‌ها و تجزیه و تحلیل آنها، به شیوه تبیین تاریخی است.