طراحی و تبیین مدل آمادگی جامعه‌محور دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور در بحران زلزله: تمرکز بر ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به آسیب‌دیدگان

هدف این پژوهش با هدف طراحی و برازش مدل بومی آمادگی جامعه‌محور دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور در ارائه خدمات بهداشتی‌درمانی به آسیب‌دیدگان زلزله انجام ‌شده است. روش ها این تحقیق، ازنظر هدف کاربردی و ازنظر رویکرد، کاربردی‌اکتشافی است. این پژوهش، در 2 فاز کلی انجام شده است: فاز 1: طراحی مدل آمادگی جامعه‌محور دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور در ارائه خدمات به آسیب‌دیدگان زلزله (رویکرد کیفی: نظریه داده‌بنیاد)؛ فاز 2: برازش و تبیین مدل آمادگی جامعه‌محور دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور در ارائه خدمات به آسیب‌دیدگان زلزله. (رویکرد کمّی: مدل‌سازی معادلات ساختاری). در فاز کیفی تحقیق، گروهی از خبرگان (شامل اساتید دانشگاه در حوزه مدیریت بحران، مدیران ارشد دانشگاه‌های علوم‌پزشکی، و مشاورین حوزه مدیریت بحران) به‌عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند. در این فاز از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد و این فرایند تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. در این تحقیق، 11 مصاحبه انجام ‌شد. جامعه آماری این پژوهش در فاز کمّی، مدیران ارشد، میانی و عملیاتی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی (50 دانشگاه) بودند که یک جامعه 500 نفری را شکل می‌دادند. بر‌اساس جدول کرجرسی و مورگان به نمونه‌ای 217 نفری نیاز بود که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار اصلی جمع‌آوری داده‌ها در فاز کمّی تحقیق، پرسش‌نامه‌ای بسته و محقق‌ساز مشتمل بر 40 گویه بوده است که به‌صورت الکترونیکی توزیع و جمع‌آوری شد. در فاز کمّی تحقیق جهت آزمون فرضیه‌ها و برازش مدل بر‌اساس روش مدل‌سازی معادلات ساختاری، از نرم‌افزار لیزرل نسخه 8 استفاده ‌شده است. یافته ها در این تحقیق مشخص شد شرایط علّی بر ضرورت آمادگی جامعه‌محور دانشگاه‌های علوم‌پزشکی در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در بحران زلزله (با ضریب 0/46)، ضرورت آمادگی جامعه‌محور دانشگاه‌های علوم‌پزشکی بر اجرای راهبردها در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در بحران زلزله (با ضریب 0/61)، شرایط محیطی بر اجرای راهبردها در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در بحران زلزله (با ضریب 0/20)، اجرای راهبردهای جامعه‌محور توسط دانشگاه‌های علوم‌پزشکی بر کاهش هزینه‌ها (با ضریب 0/55)، اجرای راهبردهای جامعه‌محور توسط دانشگاه‌های علوم‌پزشکی بر کاهش خسارات جانی (با ضریب 0/68) و نهایتاً اجرای راهبردهای جامعه‌محور توسط دانشگاه‌های علوم‌پزشکی بر توانمندی سرمایه‌ای اجتماعی (با ضریب 0/74) تاثیر مثبت و معنادار دارند. نتیجه گیری نتایج نشان می‏دهد بر‌اساس نظر کارشناسان مشارکت‌کننده در این پژوهش، مدل پارادایمی موردبررسی و روابط مفروض مدل از برازش لازم برخوردار است و ازاین‌رو می‌تواند الگوی مناسبی برای ارزیابی آمادگی جامعه‌محور دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور در ارائه خدمات بهداشتی‌درمانی به آسیب‌دیدگان زلزله‌زدگان باشد.

a community-oriented readiness model (crm) for iranian medical universities in providing health services to earthquake victims

objective this study aims to design a local community-oriented readiness model (crm) for iranian medical universities in providing healthcare services to earthquake victims.methods this is an applied-exploratory study conducted at two phases: (1) designing a crm for iranian medical universities in providing healthcare services to earthquake victims (qualitative approach), (2) fitting and assessing the crm (quantitative approach). in the qualitative phase, a panel of experts including university professors in crisis management, senior managers of medical universities, and consultants in the field of crisis management were considered as the study population. in this phase, a purposive sampling method was used and sampling continued until theoretical saturation was reached. in the quantitative phase, the study population consisted of senior, middle-level and operational managers of 50 medical universities (n=500). using krejcie and morgan’s table, 217 were selected as samples by a cluster sampling method. eleven interviews were conducted in this study. the data collection tool in the quantitative phase was a researcher-made questionnaire consisting of 40 items, which was distributed and collected online. in the quantitative phase, test the hypotheses were analyzed in lisrel software.results it was found that causal conditions had a positive and significant effect on the necessity of community-oriented readiness of medical universities in providing healthcare services at the time of earthquakes (t=0.46). the necessity of community-oriented readiness of universities of medical sciences had a positive and significant effect on the implementation of strategies in providing healthcare services at the time of earthquakes (t=0.61). environmental conditions had a positive and significant effect on the implementation of strategies in providing healthcare services at the time of earthquakes (t=0.20). moreover, the implementation of community-oriented strategies by medical universities had a positive and significant effect on reducing costs (t=0.55) and casualties (t=0.68), and on social capital capability (t=0.74).conclusion the presented crm has a good fit and, therefore, can be suitable for evaluating the community-oriented readiness of medical universities in iran for providing healthcare services to the earthquake victims.